شقاق واژن (علل، علائم و درمان خانگی)

اندام تناسلی خارجی زن واژن نامیده می شود. علائم بیماری های واژینال مانند شقاق واژن معمولاً شامل احساس سوزش یا خارش است. در برخی موارد، واژن قرمز و متورم به نظر می رسد. بدون درمان، یا با علائم مکرر، این شرایط می تواند منجر به افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و نگرانی های مربوط به شکل بدن شود. بهبودی این بیماری ها ممکن است هفته ها، ماه ها یا بیشتر طول بکشد.

به طور کلی، درمان بیماری های واژینال با هدف کاهش علائم در هنگام بهبودی انجام می شود. ممکن است استفاده از تعدادی روش درمانی به طور همزمان، به جای انجام یکی پس از دیگری، بهبودی را تسریع بخشد. در ادامه مقاله زیر با بیماری شقاق واژن آشنا خواهیم شد.

شقاق واژن چیست؟

بریدگی‌ها و پارگی‌های جزئی واژن شایع هستند و اغلب زمانی اتفاق می‌افتند که فرد در حال برداشتن موهای زائد بدن یا انجام فعالیت جنسی است. افرادی که دارای برخی شرایط هورمونی، پوستی و ایمنی هستند ممکن است بیشتر دچار بریدگی یا پارگی (شقاق) واژن شوند. این زخم‌های جزئی واژن معمولاً بی‌ضرر هستند، اما ممکن است چند روزی درد و ناراحتی خفیفی ایجاد کنند، به‌ویژه در هنگام ادرار و یا حمام کردن. 

برخی از بریدگی ها یا پارگی های جزئی نیز ممکن است برای مدت کوتاهی خونریزی خفیف داشته باشند. بریدگی‌ها یا پارگی‌های شدیدتر به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارند، به‌ویژه آنهایی که عمیق هستند، خونریزی شان متوقف نمی‌شود یا با خودمراقبتی بهبود نمی‌یابند. برخی پارگی شدید و شقاق واژن نیز در اثر زایمان ایجاد می شود و ممکن است نیاز به بخیه داشته باشند. 

مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین متخصص زنان

دلایل ایجاد شقاق واژن

بریدگی واژن می تواند به دلیل طیف گسترده ای از علل زمینه ای ایجاد شود، اما شایع ترین علت بریدگی واژن، داشتن رابطه جنسی است، در حالی که واژن خشک است. تراشیدن و اپیلاسیون موهای ناحیه تناسلی از دیگر علل شایع بریدگی واژن است. برخی از علل دیگر پارگی واژن عبارتند از:

• آمیزش جنسی (به ویژه رابطه جنسی خشن)
• قرار دادن جسم خارجی در واژن
• قرار دادن و برداشتن نادرست تامپون
• خشکی واژن (پوست را مستعد پارگی واژن می کند)
• نازک شدن بافت واژن به دلیل افزایش سن
• مصرف استروئیدها (که بافت پوست را مستعد پارگی می کند)
• عفونت های قارچی 

مطلب پیشنهادی: درمان عفونت زنان با روغن پونه

اگر هر یک از بیماری های پوستی زیر را دارید، ممکن است احتمال بیشتری برای شقاق واژن داشته باشید:

• اگزما: یک بیماری پوستی شامل لکه های قرمز رنگ که ملتهب، ترک خورده و خارش دار می شود. بسته به اینکه چه قسمتی از اندام تناسلی را تحت تاثیر قرار می دهد، علائم می تواند شامل نشت مایع، پوسته پوسته شدن و احساس سوزش نیز باشد.
• لیچن پلانوس (Lichen planus): یک اختلال التهابی که می‌تواند باعث درد، سوزش و ترشحات زرد چسبنده و فرسایش بافتی (زمانی که واژن را تحت تأثیر قرار می‌دهد) شود.
• پسوریازیس: یک بیماری پوستی شامل لکه های خارش دار، پوسته پوسته و خشک است. در ناحیه واژن، جایی که پوست آنقدر مرطوب است که خشک و پوسته پوسته نمی شود، پسوریازیس معمولاً به صورت لکه های صورتی با لبه های مشخص ظاهر می شود.
• لیچن اسکلروزوس (Lichen sclerosus): یک بیماری التهابی مزمن (طولانی مدت) پوستی است که معمولاً پوست خارجی ناحیه تناسلی و پوست اطراف مقعد را تحت تأثیر قرار می دهد. پوست ملتهب در برابر پارگی یا شکاف (شکستگی در پوست) آسیب پذیرتر است.
• آتروفی ولوواژینال: شرایطی که باعث می‌شود بافت واژن خشک‌تر، نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر شود و بیشتر مستعد شقاق واژن باشد.
• اسکار واژن: این آسیب بافتی ممکن است در اثر جراحی یا پرتودرمانی در ناحیه لگن ایجاد شود.
• ولوواژینیت: عفونت ناشی از کاندیدا آلبیکنس، که معمولاً به آن برفک می گویند.
• تبخال تناسلی (Herpes Simplex): می تواند باعث ایجاد تاول هایی شود که ممکن است مایع نشت کند و سپس پاره شوند. تبخال می تواند به صورت یک بریدگی کوچک در ناحیه واژن ظاهر شود.

مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین دکتر زگیل تناسلی

علائم شقاق واژن

بریدگی یا شکاف در اندام تناسلی خارجی گاهی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. اما آسیب‌های کوچک‌تر، به‌ویژه آنهایی که به بافت داخلی واژن وارد می‌شوند، اصولا واضح نیستند. علائم شقاق واژن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد خفیف
• گزگز و سوزش هنگام ادرار کردن یا پس از تماس با مایع منی
• ناراحتی هنگام گذاشتن تامپون یا در حین مقاربت
• خونریزی یا لکه بینی خفیف
• خارش، سوزش یا احساس پارگی

اگر فکر می‌کنید که دچار شقاق واژن شده‌اید، یک معاینه شخصی انجام دهید و مراقب ناحیه مورد نظر باشید تا ببینید آیا آسیب بدتر می‌شود یا اینکه ممکن است عفونی شده باشد. بهترین راه برای ارزیابی علائم، قرار دادن یک آینه کوچک است تا بتوانید انعکاس واژن خود را ببینید. بسیاری از زنان وقتی روی لبه سطحی مانند صندلی می‌نشینند یا وقتی به پشت دراز می‌کشند انجام این کار آسان‌تر است.

در غیر اینصورت ممکن است بتوانید با لمس آرام ناحیه آسیب دیده، شدت بریدگی را ارزیابی کنید. همیشه باید دست های خود را قبل و بعد از لمس زخم (به خصوص زخم در ناحیه تناسلی) بشویید تا از گسترش باکتری جلوگیری کنید.

درمان شقاق واژن

شقاق واژن معمولاً به سرعت بدون جای زخم و فقط خونریزی خفیف بهبود می‌یابد. اگر خونریزی یا درد ظرف چند روز پس از وقوع آسیب برطرف نشد، با پزشک تماس بگیرید. درمان شقاق واژن مستلزم مراقبت از خود است اما ممکن است به درمان پزشکی نیز نیاز داشته باشد.

خود درمانی (درمان خانگی)

اکثر موارد خفیف شقاق واژن در خانه قابل درمان هستند. خودمراقبتی برای این موارد به صورت تمیز و خشک نگه داشتن آسیب، اجتناب از محصولاتی که می تواند ناحیه را تحریک کند و اجتناب از فعالیت هایی که می تواند آسیب شما را بدتر کند، متمرکز است. نکات مراقبت از خود شامل موارد زیر هستند:

• تا زمان بهبودی شقاق واژن، از رابطه جنسی خودداری کنید.
• فقط لباس زیر نخی راحت بپوشید (یا در صورت امکان هیچ کدام).
• ناحیه آسیب دیده را تمیز و خشک نگه دارید.
• قبل از لباس پوشیدن مطمئن شوید که ناحیه واژن کاملا خشک شده است.
• از دست زدن به ناحیه آسیب دیده خودداری کنید.
• روزانه دوش بگیرید.
• از تامپون استفاده نکنید، از پد یا لباس زیر دوره ای استفاده کنید تا زمانی که این ناحیه بهبود یابد.
• ناحیه مورد نظر را چک کنید تا مطمئن شوید که بدتر نمی شود (مانند افزایش قرمزی یا علائم دیگر).
• از هر نوع صابون معطر، اسپرم کش یا روان کننده که ممکن است تحریک کننده باشد خودداری کنید.
• از پاک کننده های ملایم بدون مواد شیمیایی استفاده کنید.
• برای کاهش سوزش هنگام ادرار کردن، آب گرم را روی دهانه واژن بریزید و مقدار آبی که می نوشید را افزایش دهید تا ادرار شما کمتر اسیدی شود.

در بسیاری از موارد و با مراقبت مناسب از خود، بریدگی‌های واژن را می‌توان به حال خود رها کرد تا خود به خود بهبود یابند، مشروط بر اینکه علائم عفونت وجود نداشته باشد.

درمان پزشکی

اگر شقاق واژن به دلیل شرایط زمینه ای ایجاد شده باشد، یا اگر به خوبی بهبود نمی یابند یا عفونی می شوند، ممکن است نیاز به درمان توسط یک متخصص پزشکی داشته باشند. در برخی موارد، درمان های زیر مورد نیاز هستند:

• مصرف کرم یا ژل آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
• مصرف کرم ضد قارچ در صورت وجود عفونت قارچی
• مصرف داروهای ضد ویروسی برای کسانی که شیوع تبخال دارند
• مصرف کرم استروژن واژینال برای واژینیت آتروفیک
• مصرف کرم استروئیدی برای درماتیت، پسوریازیس یا سایر بیماری هایی که باعث التهاب موضعی می شوند
• مصرف داروی مسکن برای دردهای شدید

اگر شقاق واژن منجر به عفونت شدید شود، می تواند منجر به آبسه شود و ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشد. بریدگی های بزرگ یا شدید ممکن است نیاز به بخیه داشته باشند. پارگی‌های عمیق و بریدگی‌هایی که دوباره ایجاد می‌شوند یا جای زخم باقی می‌مانند، نیاز به ترمیم جراحی خواهند داشت.

پیشگیری از ایجاد شقاق واژن

اقدامات پیشگیری از ایجاد شقاق واژن به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• • علت: پیشگیری شامل اجتناب از علت زمینه ای (مانند اصلاح یا کوتاه کردن موهای ناحیه تناسلی) یا استفاده از احتیاط زمانی است که فرد قصد دارد اقداماتی را که باعث شقاق واژن شده است (مانند فعالیت جنسی یا استفاده از تامپون) ادامه دهد.
  • شدت عارضه: ممکن است با انجام اقدامات ساده مانند مراقبت در هنگام نظافت موهای ناحیه تناسلی و استفاده از روان کننده در حین رابطه جنسی از پارگی خفیف جلوگیری شود. پارگی شدیدتر ممکن است نیاز به درمان مداوم پزشکی (مانند استروژن درمانی) یا تغییرات مراقبتی (مثلاً سزارین پس از زایمان طبیعی) داشته باشد تا از بازگشت مجدد جلوگیری شود.
  • شرایط زمینه ای: تشخیص و درمان هر گونه بیماری زمینه ای که به شقاق واژن کمک می کند بسیار مهم است
  • فعالیت جنسی: نکات پیشگیری از بریدگی های ساده واژن ناشی از فعالیت جنسی عبارتند از:

در حین فعالیت جنسی از روان کننده زیاد استفاده کنید. روان کننده های مبتنی بر آب را انتخاب کنید، زیرا آنهایی که بر پایه روغن هستند می توانند به کاندوم آسیب برسانند و در نتیجه کنترل ناکارآمد بارداری و محافظت در برابر بیماری های مقاربتی را به همراه دارند همچنین بیشتر احتمال دارد پوست را تحریک کنند.

از استفاده از اسباب بازی های جنسی خودداری کنید. پوزیشن‌های جنسی متفاوتی را امتحان کنید. قبل از مقاربت زمانی را برای روانسازی و برانگیختگی جنسی اختصاص دهید. قبل از رابطه جنسی حمام کنید تا عضلات واژن شل شوند.

فعالیت جنسی معمولاً نباید دردناک باشد و نباید منجر به جراحت یا خونریزی شود. اگر رابطه جنسی باعث ایجاد هر نوع ناراحتی می شود، حتی اگر صحبت کردن در مورد آن ناخوشایند باشد، حتماً یاد بگیرید که چگونه با شریک زندگی خود ارتباط برقرار کنید.

• اصلاح: بهترین راه برای جلوگیری از بریدگی واژن در اثر اصلاح یا اپیلاسیون این است که از مرتب کردن موهای ناحیه تناسلی خودداری کنید. با این حال، اگر تصمیم به اصلاح یا اپیلاسیون دارید، در اینجا چند نکته برای جلوگیری از بریدگی واژن وجود دارد:

از استفاده از تیغ های کدر یا کثیف خودداری کنید. قبل از اصلاح پوست را خیس کنید و از ژل یا کرم اصلاح استفاده کنید. هنگام اصلاح، پس از هر بار زدن تیغ ​​را بشویید. احتیاط ویژه ای داشته باشید و هنگام اصلاح در اطراف هر گونه برآمدگی، مانند آکنه، به آرامی اصلاح کنید. موها را در جهت رویش مو، به سمت پایین بتراشید.

از اصلاح در حالت درازکش بپرهیزید زیرا حالت ایستاده برای اصلاح یا اصلاح بهترین حالت است. به دیگران اجازه ندهید که اصلاح را انجام دهند چون زمانی که فرد دیگری اصلاح را انجام می دهد، بریدگی ها بیشتر است. هنگامی که پوست شما تحریک یا آسیب دیده است از اپیلاسیون یا اصلاح خودداری کنید.

قبل از اپیلاسیون از تمیز و خشک بودن پوست مطمئن شوید. موم را در همان جهتی که مو رشد می کند بمالید و آن را در جهت مخالف رشد مو بردارید. هنگام استفاده و برداشتن موم، پوست را محکم نگه دارید.

از لیزر موهای زائد برای از بین بردن موهای زائد خود استفاده کنید. (مطب پیشنهادی: معرفی بهترین مرکز لیزر در تهران)

• تامپون: هنگام بیرون آوردن تامپون ها ملایم باشید و مطمئن شوید که به اندازه کافی برای جذب رطوبت باقی مانده اند (معمولاً چند ساعت) و هنگام برداشتن آنها خشک نیستند. هرگز تامپون را ناگهانی بیرون نکشید. بلکه به آرامی آن را بردارید. 

مطلب پیشنهادی: راهنما و نحوه استفاده از تامپون قاعدگی

سخن پایانی

شقاق واژن هرگز خوشایند نیست. برخی از آنها جدی هستند و اغلب خوشبختانه اینطور نیستند. در صورت ابتلا به شقاق واژن، منطقه آسیب دیده را تمیز نگه دارید و کمی صبر داشته باشید، به احتمال زیاد یک بریدگی جزئی در عرض چند روز بهبود می یابد. اگر ترشحات عجیب و غریب، درد مداوم یا سایر علائم پارگی یا عفونت قابل توجه را تجربه کردید، در تماس با پزشک تردید نکنید.