کش ارتودنسی، وسیله ای دندانپزشکی است که در زمان ارتودنسی برای اصلاح بی‌نظمی دندان‌ها و مشکلات آنها استفاده می‌شود. ارتودنسی دندان شاخه‌ای تخصصی از دندانپزشکی است که بر تشخیص، پیشگیری و اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و صورت تمرکز دارد.
این کش‌ها از براکت‌ها، سیم‌ها و نوارها تشکیل شده‌اند. براکت‌ها به دندان‌ها چسبانده میشوند و سیم‌ها از طریق براکت‌ها عبور می‌کنند. با تنظیم کشش سیم‌ها، فشار ملایمی بر روی دندان‌ها وارد می‌شود و به مرور زمان آنها را به موقعیت‌های دلخواه خود هدایت می‌نمایند. هدف کش‌های ارتودنسی دستیابی به تراز مناسب، بهبود عملکرد دندان‌ها و افزایش زیبایی کلی لبخند شما است.
کاربرد کش ارتودنسی چیست؟
کش‌های ارتودنسی یکی از ابزارهای مهم در درمان اختلالات ارتودنسی و تنظیم دندان‌ها و فک‌ها هستند. این کش‌ها به عنوان یک عنصر اصلی در ترتیب موقعیت دندان‌ها و فک‌ها در جهت‌های خاص عمل می‌کنند. از انواع مختلف کش‌های ارتودنسی برای حرکت دندان‌ها و فک‌ها استفاده می‌شود، اما کش‌های الاستیک از جمله مهمترین انواع این ابزارها هستند. به عنوان مثال، اگر نیاز به جلو یا عقب کشیدن یکی از فک‌ها باشد، از این کش‌ها استفاده می‌شود. این کش‌ها به دندان‌ها و فک‌ها اجازه می‌دهند تا به تدریج به مکان مطلوبی منتقل شوند و تغییرات در ترتیب و توازن دندان‌ها ایجاد کنند.
همچنین مهم است به یاد داشته باشیم که کش‌های الاستیک ارتودنسی تنها یکی از ابزارهای مورد استفاده در اصلاح اختلالات ارتودنسی هستند و معمولاً با دستورات و نظارت مستمر از سوی ارتودنتیست‌ها استفاده میشوند. انجام درست و منظم تغییرات با استفاده از این کش‌ها به دندان‌ها کمک می‌کند تا به نتایج مطلوبی در اصلاح موقعیت و قابلیت کارکردی دست یابند.
نحوه عملکرد کش ارتودنسی
کش‌های ارتودنسی با اعمال فشار ملایم و کنترل شده به دندان‌ها در مدت زمان معین منجر به نظم دندان‌ها میشوند. این فرآیند معمولاً شامل مراحل زیر است:
ارزیابی و طرح درمان
متخصص ارتودنسی دندان‌ها را معاینه می‌کند، عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام می‌دهد و احتمالاً قالب‌های دندانی یا اسکن‌های دیجیتال را برای ارزیابی تراز و بایت ایجاد می‌کند. در نهایت بر اساس این ارزیابی، یک برنامه درمانی سفارشی ایجاد می‌شود.
قرار دادن کش ارتودنسی
متخصص ارتودنسی با استفاده از چسب دندان، براکت‌ها را روی دندان‌ها می‌چسباند. این براکت‌ها به عنوان لنگر برای سیم‌ها عمل می‌کنند تا بتوانند دندان‌ها را به سمت موقعیت مناسب خود هدایت کنند. گاهی اوقات، ممکن است از باندها برای محکم کردن سیم ها به دندان‌های عقب نیز استفاده شود.
تنظیم سیم
هنگامی که براکت ها در جای خود قرار گرفتند، متخصص ارتودنسی یک سیم کمانی را در براکت‌ها قرار می دهد. آرچ وایر براکت‌ها یا همان سیم اصلی ارتودنسی را به هم متصل می‌کند تا نیروی لازم برای حرکت دندان‌ها فراهم شود. با گذشت زمان، متخصص ارتودنسی سیم را در فواصل معین تنظیم و سفت می‌کند تا به تدریج دندان‌ها جابجا شوند.
ویزیت‌های پیگیری منظم
در طول فرآیند درمان، بیماران قرار ملاقات‌های منظمی با متخصص ارتودنسی برای تنظیم و نظارت خواهند داشت. پزشک متخصص کش ارتودنسی را اصلاح می‌کند، سیم آرچ وایر را تغییر می‌دهد یا سایر تغییرات لازم را برای ادامه هدایت دندان‌ها به سمت موقعیت‌های مورد نظر انجام می‌دهد.
فاز ماندگاری
هنگامی که تراز دندان مورد نظر به وسیله کش ارتودنسی به دست آمد، مرحله احتباس انجام می‌شود. این مرحله شامل استفاده از نگهدارنده‌ها برای حفظ دندان‌ها در موقعیت‌های جدید است. نگهدارنده‌ها بسته به مورد خاص می‌توانند به شکل جدا شونده یا پشت دندان ثابت گردند.
نظم دندان‌ها
با اعمال فشار مداوم، کش ارتودنسی به تدریج دندان‌ها را حرکت می‌دهد و باعث ترغیب بازسازی استخوان در اطراف آنها می‌شود. این بازسازی به دندان‌ها اجازه می‌دهد تا در موقعیت‌های جدید خود قرار گیرند و در نتیجه تراز بهتری داشته باشند و در نتیجه بایت هماهنگ‌تری ایجاد می‌شود. مدت زمان درمان ارتودنسی بسته به پیچیدگی دندان‌ها متفاوت است، اما معمولاً از چند ماه تا چند سال متغیر می‌باشد.
جنس کش ارتودنسی
کش های ارتودنسی معمولا از لاتکس تولید میشوند. در صورتی که مراجعه کننده برای انجام ارتودنسی، به لاتکس حساسیت داشته باشد از مواد غیر لاتکس استفاده می کنند. با توجه به تحقیقات انجام شده می توان گفت که کش لاتکس تا ۲۴ ساعت می تواند قدرت کشش خود را حفظ کند.
مزایای کش ارتودنسی چیست؟
کش ارتودنسی مزایای متعددی در بهبود سلامت دهان، دندان و افزایش ظاهر لبخند شما دارد. برخی از مزایای کلیدی کش های ارتودنسی عبارتند از:
بدون نیاز به جراحی
یکی از مزایای قابل توجه کش ارتودنسی این است که می‌توانند ترتیب دندان‌ها را بدون نیاز به جراحی اصلاح کنند. با اعمال فشار کنترل شده بر روی دندان‌ها، کش‌ها به تدریج آنها را در موقعیت مناسب خود قرار می دهند. این وسیله امکان اصلاح ناهماهنگی‌های مختلف مانند دندان‌های کج، ازدحام بیش از حد، شکاف‌ها و مسائل بایت را بدون نیاز به مداخله جراحی درمان می‌کند. بریس های ارتودنسی یک گزینه درمانی غیرتهاجمی و موثر برای دستیابی به لبخند صاف تر و بهبود سلامت دهان و دندان هستند.
کاهش درد بدون مصرف مسکن
کش ارتودنسی ممکن است در ابتدا باعث ایجاد ناراحتی یا درد شود، زیرا دندان‌ها و بافت‌های اطراف آن با فشار وارد شده سازگار میشوند. با این حال، چندین استراتژی مانند شستشو دهان با آب نمک، رژیم غذایی نرم، کمپرس سرد و موم ارتودنسی برای کاهش درد بدون تکیه بر داروهای مسکن وجود دارد.
به یاد داشته باشید، هر گونه ناراحتی ناشی از کش‌ها باید به تدریج فروکش کند، زیرا دهان شما با درمان سازگار می‌شود. با این حال، اگر درد مداوم یا شدید دارید، با متخصص ارتودنسی خود تماس بگیرید تا مطمئن شوید که هیچ مشکل یا عارضه اساسی وجود ندارد.
تحمل بیشتر در طول درمان
هدف درمان ارتودنسی به وسیله کش، دستیابی به یک نتیجه پایدار و طولانی مدت است. کش ارتودنسی با تراز کردن مناسب دندان‌ها و فک‌ها به توزیع یکنواخت نیروهای دندان کمک می‌کند و خطر سایش دندان، مشکلات مفصل فک و سایر مشکلات مرتبط با نامرتبی دندان‌ها را کاهش می‌دهد.
چه زمانی و با چه دستورالعمل‌هایی از کش ارتودنسی استفاده کنیم؟
اگرچه استفاده از الاستیک‌های ارتودنسی در طول شبانه روز به عنوان یک نکته تاکتیکی معمولاً توصیه نمی‌شود، اما در برخی موارد خاص، برخی از متخصصین ارتودنسی ممکن است توصیه کنند که این الاستیک‌ها را به صورت ۲۴ ساعته استفاده کنید. این اقدام ممکن است در تسریع فرآیند ترتیب دندان‌ها و درمان اختلالات ارتودنسی موثر باشد. در بعضی موارد، حتی در حالتی که بیمار غذا می‌خورد، از کش‌های الاستیک‌ها برای تسهیل حرکت دندان‌ها در طول فعالیت‌های روزانه استفاده می‌شود. چرا که در این زمان، دندان‌ها ممکن است سریع‌تر به تغییرات پاسخ دهند و فرصت برای تغییر موقعیت آنها ایجاد شود.
عوارض کش ارتودنسی
در حالی که کش ارتودنسی به طور کلی ایمن و موثر است، اما برخی از عوارض بالقوه می‌توانند در طول درمان شما را آزار دهد. مهم است که از این احتمالات آگاه باشید و در صورت بروز هر گونه نگرانی با متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید. در اینجا برخی از عوارض احتمالی مرتبط با کش های ارتودنسی برای شما آورده شده است:
سختی در بلعیدن غذا
زمانی که برای اولین بار استفاده از کش ارتودنسی را شروع می‌کنید، مشکلی در بلع غذا غیرمعمول نیست. وجود کش‌ها و تنظیماتی که روی دندان‌ها انجام می‌شود، می‌تواند به طور موقت بر حس دهان و هماهنگی عضلات شما تأثیر بگذارد. چندین روش مانند مصرف غذاهای نرم، برش غذا به قطعات کوچک، پرهیز از مصرف غذاهای چسبنده یا سفت، خوردن آهسته و محتاطانه غذا، هیدراتاسیون دهان و همچنین بهداشت مناسب دهان و دندان برای کمک به کاهش مشکلات بلع وجود دارد.
ایجاد تورم
استفاده از کش‌های ارتودنسی در درمان ارتودنسی گاهی می‌تواند باعث تورم یا ناراحتی شود. اگر الاستیک‌ها خیلی سفت در دهان قرار داده شوند یا اگر به درستی قرار نگیرند ممکن است تورم ایجاد شود. همچنین عواملی مانند نیروی بیش از حد، تنظیم نادرست اولیه و واکنش آلرژیک منجر به بروز تورم می شود.
عدم راحتی فرد و احساس درد
معمولاً پس از نصب یا تنظیم کش‌ها، احساس ناراحتی و درد در دندان‌ها، لثه و فک رخ می دهد. این ناراحتی معمولاً در عرض چند روز از بین می‌رود، زیرا دهان با فشار سازگار می‌شود. مسکن‌های بدون نسخه یا داروهایی که توسط متخصص ارتودنسی شما پیشنهاد می‌شود، می‌توانند به کاهش ناراحتی کمک کنند.
تحلیل ریشه
در موارد نادری ممکن است ریشه دندان به دلیل اعمال نیروهای ارتودنسی در طول درمان کوتاه شود. به این حالت تحلیل ریشه می‌گویند. نظارت منظم توسط متخصص ارتودنسی می‌تواند به تشخیص هر گونه علائم تحلیل ریشه در مراحل اولیه کمک کند.
واکنش‌های آلرژیک
برخی از افراد ممکن است به مواد مورد استفاده در کش‌های ارتودنسی مانند آلیاژهای فلزی یا الاستیک‌های لاتکس حساسیت داشته باشند. قبل از شروع درمان، ارتودنتیست خود را در مورد هرگونه آلرژی یا حساسیت شناخته شده مطلع کنید.
انواع کش ارتودنسی
کش های ارتودنسی را می توان به انواع مختلفی تقسیم کرد. در ادامه ۶ تا از انواع کش ارتودنسی را بیان می کنیم.
- کش ارتودنسی کلاس یک: کش ارتودنسی کلاس یک به صورت افقی قرار می گیرد و برای از بین بردن فضای خالی بین دندان ها استفاده می شود.
- کش ارتودنسی کلاس دو: از کش های ارتودنسی کلاس دو برای اتصال دندان های فک بالا به دندان های آسیاب استفاده می شود. این مورد برای درمان اوربایت و اورجت کاربرد گسترده دارد.
- کش ارتودنسی کلاس سه: از کش ارتودنسی کلاس سه برای متصل کردن فک پایین به دندان های آسیاب بالا مورد استفاده قرار می گیرد. برای اصلاح آندربایت باید از این نوع کش استفاده کرد.
- کش ارتودنسی کراس: برای درمان کراس بایت از کش استفاده می شود تا فک بالا و پایین بهم متصل کند.
- کش ارتودنسی لیگاچور: کش‌های لیگاچور، نوار هایی هستند که به عنوان یک جزء مهم در ارتودنسی به کار می‌روند. در واقعیت، کش‌های لیگاچور علاوه بر نگه داشتن موقعیت سیم ارتودنسی، می‌توانند نقش مهمی در هدایت ساختارهای دندان به جهت مورد نظر ایفا کنند. این نوارها با تنظیم و فشار مناسب، می‌توانند به دندان‌ها فشاری متناسب اعمال کنند تا آنها به تدریج به مکان مطلوب منتقل شوند. این امکانات به ارتودنتیست‌ها اجازه می‌دهد تا تغییرات مد نظر را در ترتیب دندان‌ها و ترتیب فک‌ها به دست آورند و نتایج مطلوبی در درمان اختلالات ارتودنسی به دست آورند.
- کش ارتودنسی عمودی: از این نوع کش برای درمان اپن بایت استفاده می شود و دندان ها فک بالا و پایین را بهم متصل می کند.
لیگاشور (کش رنگی) چیست؟
کش‌های ارتودنسی یا الاستیک‌ها، ابزارهای کوچک و ضخیمی هستند که معمولاً برای اتصال سیم ارتودنسی به براکت‌ها و ثابت نگه داشتن آنها به کار می‌روند. این نوع کش‌ها به عنوان “لیگاشور الاستیک”، “تای” یا “کش رنگی ارتودنسی” نیز شناخته میشوند. این کش‌ها در گستره‌ی رنگ‌های متنوعی تولید میشوند. اگر به اصطلاح “ارتودنسی رنگی” برخورد کنید، باید بدانید که اشاره به استفاده از این کش‌ها یا الاستیک‌های ارتودنسی می‌شود. همانطور که قبلاً بیان شد، این ابزارها عمدتاً برای محکم کردن سیم دندان‌ها در براکت‌ها استفاده میشوند. از تنوع رنگ‌های این کش‌ها برای جلب توجه، انتخاب رنگ مورد علاقه یا ایجاد طرح‌ها و الگوهای جذاب در درمان ارتودنسی استفاده می‌شود.
الاستیک پاورچین
لیگاشورها به دو شکل متفاوت می‌توانند به براکت‌ها نصب شوند. یکی از این روش ها این است که هر لیگاشور به صورت تکی به دور هر براکت پیچیده شود. در این حالت، هر براکت با یک لیگاشور مستقل متصل می شود و این ابزارها نیروی مورد نیاز را به دندان‌ها اعمال می کنند تا تغییر موقعیت دندان ها انجام شود.
روش دیگر این است که لیگاشورها به صورت زنجیروار به یکدیگر متصل شوند. در این حالت، یک سری از لیگاشورها به یکدیگر متصل میشوند و نیروی زیادی را به دسته ای از دندان‌ها جهت تغییر موقعیت اعمال می‌کنند. این روش معمولاً برای تسریع فرآیند اصلاح و همچنین ایجاد تغییرات مطلوب در ترتیب دندان‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.
نکات مهم پس از مصرف کش ارتودنسی
نوع تغذیه و رژیم غذایی
غذاهای نرمی را انتخاب کنید که جویدن و بلعیدن آنها راحت‌تر باشد، به خصوص در روزهای اولیه پس از بستن کش یا پس از تنظیم توجه به این مورد بسیار ضروری است. پوره سیب زمینی، سوپ، اسموتی، ماست و سایر غذاهایی که نیاز به جویدن کمتری دارند را انتخاب کنید. همچنین غذای خود را به قطعات کوچکتر و قابل کنترل تر تقسیم کنید. این روش می‌تواند جویدن و بلعیدن غذا بدون ناراحتی را برای شما آسان‌تر کند.
استفاده از مسواک نرم
بهداشت دهان و دندان را با کمک مسواک نرم رعایت کنید تا از گیر کردن ذرات غذا در اطراف کش ارتودنسی جلوگیری کنید. توجه به این نکته می‌تواند ناراحتی را به حداقل برساند و تجربه بلع شما را بهبود ببخشد.
چه زمان باید الاستیک ها را تعویض کرد؟
تعویض کش‌های ارتودنسی بسته به قدرت و ضخامت آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به طور عمومی، توصیه می‌شود که کش‌های ارتودنسی خود را ۳ الی ۴ بار در روز تعویض کنید. این عمل به حفظ نیرو و کارایی کش‌ها کمک می‌کند. زیرا کش‌ها با گذشت زمان خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند و یا در طول روز استحکام خود را از دست می‌دهند، مهم است که یک بسته کامل از آنها را خریداری کنید.
این اقدام به شما امکان می‌دهد که به منظور حفظ کیفیت و اثربخشی درمان ارتودنسی خود، کش‌ها را به موقع تعویض کنید. همچنین، بهتر است همیشه چند کش اضافی داشته باشید تا در مواقع اضطراری یا در صورت از دست رفتن کش، بتوانید بلافاصله آنها را تعویض کنید.
نتیجه گیری و سوالات رایج
کش ارتودنسی یک روش درمانی رایج برای اصلاح بی‌نظمی دندان و مشکلات بایت است. آنها فشار ملایمی را اعمال می‌کنند تا به تدریج دندان‌ها را در ردیف مناسب قرار دهند و زیبایی و عملکرد را بهبود بخشند. در حالی که ممکن است در ابتدا باعث ناراحتی شوند، استراتژی‌های مختلفی برای کاهش درد بدون تکیه بر مسکن‌ها وجود دارد. مهم است که از عوارض احتمالی مانند تحریک بافت نرم یا پوسیدگی دندان آگاه باشید و بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. به طور کلی، کش‌های ارتودنسی یک گزینه موثر و غیرجراحی برای دستیابی به لبخند زیباتر و افزایش سلامت دهان و دندان هستند.
چه کسانی باید از کش ارتودنسی استفاده کنند؟
کش‌های ارتودنسی معمولاً برای افرادی که دندان‌های نامرتب، مشکلات بایت یا سایر بی‌نظمی‌های دندانی دارند که می‌تواند ظاهر و عملکرد دندان‌ها و فک‌هایشان را تحت تأثیر قرار دهد، توصیه می‌شود. مشاوره با متخصص ارتودنسی می‌تواند تعیین کند که آیا کش‌ها برای شما مناسب و مفید هستند یا خیر.
آیا کش ارتودنسی باعث درد می‌شود؟
کش‌های ارتودنسی می‌توانند در ابتدا باعث ایجاد ناراحتی یا درد شوند، زیرا دندان‌ها و بافت‌های اطراف آن با فشار وارد شده سازگار میشوند. با این حال، درد معمولا قابل کنترل است و می توان با استراتژی‌های مختلف و بدون تکیه بر مسکن‌ها آن را کاهش داد.
پس از استفاده از کش ارتودنسی نیاز به مراجعه دندانپزشک هست؟
بله، حتی در هنگام استفاده از کش‌های ارتودنسی مراجعه منظم به دندانپزشک ضروری است. معاینات منظم دندانپزشکی برای حفظ سلامت کلی دهان، نظارت بر پیشرفت درمان ارتودنسی و رسیدگی به هر مشکلی که ممکن است در طول دوره استفاده از کش ایجاد شود، مهم است. دندانپزشک می‌تواند سلامت دندان‌ها، لثه‌ها و ساختارهای نگهدارنده شما را ارزیابی کند.
