سکسکه چیست؟
سکسکه (Hiccups) یک اختلال تنفسی فراگیر است که در تمام سنین از کودکی تا بزرگسالی اتفاق می‌افتد. معمولاً این اختلال را چندان جدی نمی‌گیریم و با راه‌حل‌های ساده و خانگی چون حبس کردن نفس یا خوردن آب درمان می‌کنیم؛ با این حال موارد نادری دیده شده که سکسکه منجر به مرگ شده است یا مواردی هستند که این اختلال خبر از بیماری‌های جدی‌تر و خطرناک‌تری چون بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های تنفسی می‌دهد. بنابراین تا پایان این نوشته از ویکی درمان با ما همراه باشید تا شما را با جزئیات بیشتری درباره‌ی این عارضه و درمان آن آشنا کنیم.
علت سکسکه چیست؟
هنگامی که دیافراگم دچار اسپاسم یا گرفتگی شود، نفس توسط طناب‌های صوتی (گلوت) بسته می‌شود. این بسته شدن، نفس را حبس و صدا تولید می‌کند. وقتی این حالت به طور مکرر اتفاق می‌افتد، به عنوان سکسکه شناخته می‌شود. موارد زیر ممکن است سبب بروز این اختلال شود:
- پرخوری
- نوشیدنی‌های الکلی و قندی
- شرایط کاری و زندگی پر از تنش و اضطراب
- ورود هوا به معده هنگام جویدن آدامس یا مکیدن آب‌نبات
- قرارگرفتن در معرض تغییرات ناگهانی هوا
- جراحی شکم
علت سکسکه در نوزاد چیست؟
سکسکه نوزاد صرفاً منفی و مضر نیست، بلکه ممکن است فوایدی در جهت رشد کودک داشته باشد. به‌طوری‌که تنفس کودک را تنظیم و عملکرد مغز وی را هماهنگ کند. به عبارت دیگر، هنگامی که نوزاد سکسکه می‌کند، موج بزرگی از سیگنال مغزی ایجاد می‌شود که به نوزاد کمک می‌کند تا عضلات تنفسی‌اش را کنترل کند و بتواند تنفسش را تنظیم کند.
اما باید دانست که طولانی شدن آن در نوزادان نیز همانند بزرگسالان خطرناک است و اگر چند روز یا یک ماه ادامه پیدا کند، ممکن است رفلاکس معده یا مری داشته باشد. بنابراین، باید به پزشک اطفال مراجعه کرد.
مقاله پیشنهادی: چگونه سکسکه نوزاد را بند بیاوریم؟
علت سکسکه طولانی چیست؟
اگر این اختلال طولانی شود، یعنی بیش از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کند، از یک عارضه‌ی جدی خبر می‌دهد. موارد زیر ممکن است علت طولانی شدن سکسکه باشد.
آسیب دیدن سیستم عصبی مرکزی
یکی از علت‌های طولانی شدن این عارضه، آسیب دیدن سیستم عصبی مرکزی‌ای است که مسئول رفع سکسکه است. آسیب رسیدن به این سیستم عصبی ممکن است به دلایلی چون سانحه و ضربه‌ی فیزیکی یا عفونت‌هایی چون آنسفالیت، بیماری خود ایمنی MS، یا مننژیت باشد.
یکی از عصب‌هایی که آسیب دیدن آن منجر به بروز این اختلال می‌شود، عصب واگ است. عصب واگ طولانی‌ترین عصب مغزی است که در بلعیدن غذا، حرف زدن، فعالیت‌های گوارش و پاراسمپاتیک نقش دارد. تحریک و وارد شدن آسیب به این عصب می‌تواند دلیل طولانی شدن این عارضه باشد.
مصرف دارو
مصرف داروهایی چون باربیتورات و استروئیدها ممکن است سبب بروز این عارضه شود.
بیماری
برخی بیماری‌ها ممکن است منجر به بروز سکسکه شود؛ همانند:
- مشکلات گوارشی مانند التهاب روده، انسداد روده کوچک، رفلکس اسید معده
- مشکلات تنفسی مانند: پلورزی دیافراگم، ، ذات‌الریه، آسم
- بیماری‌هایی که به اعصاب مرکزی آسیب می‌زند. مانند: تومور مغزی، سکته مغزی
- دیابت
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- مصرف مواد مخدر و الکل.
- سرطان: ممکن است این آسیب ناشی از این بیماری یا از عوارض جانبی شیمی درمانی باشد.
مطلب پیشنهادی: عرق سوز شدن
عوارض سکسکه کردن
اگر سکسکه طولانی شود، عوارض فیزیکی و روانی بسیاری به این شرح دارد:
- صحبت کردن فرد را مختل می‌کند.
- غذا خوردن را مختل می‌کند.
- منجر به سوء تغذیه می‌شود.
- منجر به کاهش وزن می‌شود.
- منجر به کم‌آبی بدن می‌شود.
- آرامش روانی فرد را مختل می‌کند.
- منجربه بی‌خوابی و خستگی می‌شود.
پیشگیری بهتر از درمان
راه قطعی برای پیشگیری از این اختلال تنفسی وجود ندارد. با این حال تغییر در سبک زندگی، ممکن است از آن پیشگیری کند، بنابراین:
- پرخوری نکنید: حجم وعده‌های غذایی را کم و دفعات آن را زیاد کنید.
- آرام غذا بخورید: لقمه‌ها را بدون عجله بجوید.
- با اضطراب مقابله کنید: از شرایط پراضطراب پرهیز کنید و روش‌های کاهش اضطراب را بیاموزید.
- نوشیدنی‌های گازدار و قندی را کمتر مصرف کنید.
- مشروبات الکلی کمتر مصرف کنید.
- به‌طور ناگهانی دمای بدن را تغییر ندهید.
درمان سکسکه: از روش‌های خانگی تا جراحی
برای درمان می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. روش درمانی به مدت زمان بروز آن بستگی دارد. در وهله‌ی اول درمان‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- درون یک کیسه‌ی پلاستیکی نفس بکشید و هوا را بیرون دهید.
- چند ثانیه نفستان را حبس کنید و سپس رها کنید. چند مرتبه این کار را تکرار کنید تا سکسکه متوقف شود.
- اگر دیابت ندارید، به‌اندازه‌ی نصف قاشق چایخوری شکر پشت زبان بریزید.
- یک قالب کوچک یخ را بمکید، سپس آن را ببلعید.
- با انگشت شست یک دست، کف دست دیگر را فشار دهید.
- با یک قاشق زبان کوچک را به بالا فشار دهید.
- با دست به دیافراگم فشار وارد کنید.
- یک قطره سرکه روی زبان بچکانید.
- یک قاشق غذاخوری عسل یا کره‌ی بادام زمینی بخورید.
- با انگشتان بینی خود بگیرید و راه خروج هوا از دهان و بینی را مسدود کنید. هنگامی که حجم قابل ملاحظه‌ای از هوا را داخل ریه جمع کردید، با یک فشار ناگهانی هوا را از ریه‌ها خارج کنید. به این روش مانور والسالوا گفته می‌شود.
مراجعه به پزشک
اگر سکسکه طولانی شود، باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک برای تشخیص علت این مشکل کارهای زیر را انجام می‌دهد.
پزشک چگونه علت را تشخیص می‌دهد؟
پزشک برای تشخیص علت موارد زیر را چک می‌کند:
- فرد را فیزیکی معاینه می‌کند، به طوری که وضعیت رفلکس و توان عضلات وی را می‌سنجد.
- آزمایش خون برای او می‌نویسد تا بیماری‌هایی چون: دیابت، نارسایی‌های کلیوی یا عفونت را تشخیص دهد.
- عکس رادیولوژی از قفسه سینه (CXR)، توموگرافی کامپیوتری (CT)، ام آر آی (MRI) تجویز می‌کند تا سیستم عصبی را کنترل کند و و صدمه‌ی وارد شده به آن را تشخیص دهد. مواردی چون: عصب واگ، اعصاب فرنیک، دیافراگم.
پس از تشخیص علت بروز این عارضه پزشک از درمان دارویی و در مواردی خاص از جراحی برای درمان کمک می‌گیرد.
مطلب پیشنهادی: روزاسه
دارودرمانی
معمولاً درمان دارویی بسیار موفق است و این مشکل را برطرف می‌کند. پزشکان داروهای زیر را برای درمان توصیه می‌کنند:
- کلرپرومازین: این دارو در اصل داروی ضدروان‌پریشی است.
- متوکلوپرامید: این دارو داروی ضد تهوع است.
- گاباپنتین: این دارو ضد تشنج است.
- بنزودیازپین: این دارو مسکن و آرامبخش است.
- بنادریل: این دارو ضد حساسیت است.
- نیفدیپین: این دارو داروی فشارخون است.
جراحی
اگر دارودرمانی و روش‌های غیرتهاجمی پاسخ ندهد، باید از روش‌های تهاجمی چون جراحی کمک گرفت. جراحی به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود؛ همچون:
- تزریق ماده‌ی بی‌حسی به اعصاب فرنیک
- جایگذاری یک ابزار الکتریکی به قصد تحریک عصب واگ. این روش یکی از اثربخش‌ترین روش‌ها در درمان سکسکه‌های طولانی‌مدت است.
سخن آخر
در این نوشته تلاش کردیم تا شما را با سکسکه، علل و درمان آن آشنا کنیم. در صورتی که این اختلال طولانی شد، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا مطابق تشخیص خود مشکل شما را ریشه‌ای حل کند.
سوالات متداول
تحقیقات نشان داده که این اختلال در مردان شایع‌تر از زنان است.
اگر این اختلال تنفسی بیش از ۴۸ ساعت ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کرد. آیا سکسکه در مردان و زنان به یک نسبت شایع است؟
پس از چند ساعت از شروع سکسکه باید به پزشک مراجعه کرد؟