۱۱ دلیل اصلی ایجاد خون در مدفوع + پیشگیری و درمان فوری

وجود خون در مدفوع معمولاً به علت خونریزی از مقعد، رکتوم یا کولون اطلاق می شود که همگی قسمت های انتهایی دستگاه گوارش هستند. چند قطره خون یا رگه های خونی گهگاهی در توالت هنگام پاک کردن یا در مدفوع معمولاً نگران کننده نیست. در واقع، برخی از غذاها مانند توت سیاه، رنگ، گوجه فرنگی و غیره می توانند ظاهر خونی به مدفوع بدهند که باید در عرض ۱-۲ روز از بین برود.

اما در برخی موارد، خون قرمز روشن در مدفوع ممکن است نشان دهنده خونریزی در قسمت پایین روده بزرگ یا راست روده باشد. خون قرمز تیره تر نشانه خونریزی در روده کوچک یا قسمت فوقانی روده بزرگ است. خون بسیار تیره یا سیاه مایل به قرمز اغلب به معنای خونریزی در معده یا سایر اندام های دستگاه گوارش است. در ادامه این مقاله از ویکی درمان به بررسی علل وجود خون در مدفوع می پردازیم.

دلایل وجود خون در مدفوع چیست؟

دلایل زیادی برای وجود خون در مدفوع وجود دارد. بسیاری از شرایط و عوامل سلامتی می توانند باعث خونریزی مقعدی شوند، برخی از شایع ترین علل عبارتند از:

• خون در مدفوع در اثر هموروئید

هموروئید رگ های خونی مقعدی ملتهب است که بسیار شایع هستند. آنها می توانند در خارج یا داخل مقعد ایجاد شوند و به صورت برآمدگی های کوچک ظاهر شوند که گهگاه در حین اجابت مزاج یا هنگام پاک کردن خونریزی می کنند. بواسیر می تواند هر فردی در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خون در مدفوع هستند. چند عامل خطر عبارتند از: بارداری، یبوست و اسهال مزمن، زور زدن هنگام اجابت مزاج، بلند کردن اجسام سنگین، نشستن طولانی مدت روی توالت، چاقی، سن بالا و رژیم غذایی کم فیبر یا نامتعادل.

هموروئیدها معمولاً به کرم‌ها و شیاف‌های بدون نسخه (OTC) که حاوی هیدروکورتیزون هستند، پاسخ خوبی می‌دهند. حمام آب گرم مکرر، خوردن یک رژیم غذایی با فیبر بالا و استفاده از نرم کننده های مدفوع نیز می تواند به کاهش ناراحتی بواسیر کمک کند. اگر درمان های اولیه با شکست مواجه شوند، پزشک ممکن است جراحی جزئی برای برداشتن هموروئید انجام دهد. در صورت تمایل می‌توانید مقاله ویکی درمان در مورد هموروئید ترومبوزه را مطالعه کنید.

• خون در مدفوع در اثر فیستول

فیستول زمانی رخ می دهد که یک دهانه یا برآمدگی غیر طبیعی بین دو اندام مجاور ایجاد شود. فیستول هایی که بین مقعد و راست روده یا مقعد و پوست ظاهر می شوند، می توانند باعث ترشح مایع سفید و خون در مدفوع شوند. پزشکان گاهی فیستول را با آنتی بیوتیک درمان می کنند، اما در صورت پیشرفت ممکن است نیاز به جراحی برای خون در مدفوع داشته باشند.

• خون در مدفوع در اثر شقاق

شقاق مقعدی زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های پوشاننده مقعد، کولون یا رکتوم پاره می‌شوند و منجر به درد و خونریزی مقعدی می‌شوند. در برخی موارد، دفع مدفوع سفت می تواند باعث پارگی شود و اغلب باعث ایجاد خون قرمز روشن هنگام دفع مدفوع می شوند. حمام های گرم، رژیم غذایی پر فیبر و نرم کننده های مدفوع همگی می توانند به کاهش علائم شقاق کمک کنند. در موارد شدید، شقاق ممکن است نیاز به کرم های تجویزی یا جراحی داشته باشد.

• خون در مدفوع در اثر دیورتیکولیت

دیورتیکولیت زمانی اتفاق می‌افتد که برآمدگی های کوچکی به نام دیورتیکول روی دیواره‌های روده بزرگ و در لایه‌های عضلانی اندام ایجاد می‌شود. این خون در مدفوع بسیار رایج است و گاهی اوقات می تواند باعث وجود خون در مدفوع شود اما معمولاً خود به خود متوقف می شود. دیورتیکول معمولاً علائمی ایجاد نمی کند یا نیاز به درمان ندارد مگر اینکه عفونی شود. دیورتیکول های عفونی و ملتهب اغلب باعث درد می شوند و می توانند منجر به خونریزی مقعدی شوند.

با این حال، خونریزی دیورتیکول در برخی مواقع می تواند منجر به از دست دادن مقدار قابل توجهی خون شود. به همین دلیل، فرد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. اگر خونریزی بدون درد از رکتوم باشد، ممکن است فرد دچار خونریزی دیورتیکولار شده باشد. پزشک ممکن است دیورتیکولیت را با آنتی بیوتیک و در موارد شدید جراحی درمان کنند.

• خون در مدفوع در اثر پروکتیت یا کولیت

پروکتیت زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های راست روده ملتهب می‌شوند و اغلب منجر به درد و بروز خون در مدفوع می‌شوند. کولیت زمانی رخ می دهد که بافت های پوشاننده روده بزرگ ملتهب شوند. نوعی کولیت، به نام کولیت اولسراتیو، همچنین می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های منبع مطمئن یا زخم‌های باز و پیشرونده شود که اغلب خونریزی می‌کنند.

درمان پروکتیت و کولیت بسته به علل آن متفاوت است. آنها از آنتی بیوتیک تا جراحی را شامل می شوند. علل شایع پروکتیت و کولیت عبارتند از: عفونت، مشکلات گوارشی مانند بیماری کرون، برخی داروها مانند رقیق کننده های خون، پرتودرمانی یا شیمی درمانی، رابطه مقعدی، کاهش جریان خون به روده بزرگ یا راست روده، انسداد در روده بزرگ یا رکتوم.

• خون در مدفوع در اثر گاستروانتریت

عفونت های باکتریایی می توانند باعث التهاب روده بزرگ و معده شوند و باعث اسهال شوند که ممکن است حاوی مخاط و خون باشد. گاستروانتریت ویروسی معمولاً باعث اسهال خونی نمی شود. درمان گاستروانتریت معمولاً شامل نوشیدن مایعات، استراحت و آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد ویروسی است که بستگی به علت دقیق آن دارد.

• خون در مدفوع در اثر عفونت های مقاربتی

مقاربت جنسی محافظت نشده که ناحیه مقعد را درگیر می کند می تواند طیف گسترده ای از بیماری های ویروسی و باکتریایی را گسترش دهد. اینها می توانند باعث التهاب مقعد و راست روده شوند. اگر التهاب رخ دهد، احتمال خونریزی را افزایش می دهد. درمان بیماری های مقاربتی معمولاً شامل داروهای آنتی بیوتیک، ضد ویروسی یا ضد قارچی بر اساس نوع عفونت است.

• خون در مدفوع در اثر پرولاپس

بافت‌های ضعیف رکتوم می‌توانند به بخشی از راست روده اجازه دهند که به سمت جلو حرکت کند یا به بیرون از مقعد برآمده شود که معمولاً منجر به درد و تقریباً همیشه خونریزی می‌شود. افتادگی رکتوم در هر سنی ممکن است رخ دهد. با این حال، زنان بالای ۵۰ سال در مقایسه با مردان ۶ برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به پرولاپس هستند. درمان معمولی این عارضه جراحی است.

• خون در مدفوع در اثر پولیپ

پولیپ ها رشد غیر سرطانی و غیر طبیعی هستند. هنگامی که پولیپ ها روی پوشش رکتوم یا روده بزرگ رشد می کنند می توانند باعث تحریک، التهاب و خونریزی جزئی شوند. در بسیاری از موارد، پزشک معمولاً پولیپ ها را در طول غربالگری کولونوسکوپی معمولی بر می دارد.

• خون در مدفوع در اثر سرطان کولون یا رکتوم

سرطانی که روده بزرگ یا راست روده را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند باعث تحریک، التهاب و خونریزی شود. خون ممکن است قرمز روشن به نظر برسد یا باعث شود مدفوع رنگ تیره‌تری داشته باشد. سرطان روده بزرگ شکل بسیار شایع سرطان است و به کندی پیشرفت می کند، بنابراین اگر زود تشخیص داده شود، اغلب قابل درمان است.

سرطان رکتوم، اگرچه بسیار نادرتر از سرطان روده بزرگ است، اما در صورت تشخیص و درمان به موقع، معمولاً قابل درمان است. برخی از موارد سرطان کولون و رکتوم از پولیپ های اولیه خوش خیم ایجاد می شوند. همه موارد سرطان دستگاه گوارش نیاز به درمان منبع مطمئن دارند که بر اساس مرحله سرطان متفاوت است اما می تواند شامل جراحی یا ترکیبی از شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی باشد.

• خون در مدفوع در اثر خونریزی داخلی

آسیب جدی به هر یک از اندام های گوارشی می تواند منجر به خونریزی داخلی شود که از رکتوم می گذرد. بیماری شدید دستگاه گوارش نیز می تواند منجر به خونریزی داخلی شود. اگر فردی مشکوک به خونریزی داخلی مقعدی باشد باید به پزشک خود مراجعه کند. پزشک احتمالا کولونوسکوپی را تجویز خواهد کرد.

مطلب پیشنهادی: سندروم روده تحریک پذیر

درمان وجود خون در مدفوع

درمان خون در مدفوع به علت دقیق خونریزی بستگی دارد. برای مثال، کرم‌های OTC و نسخه‌ای اغلب می‌توانند هموروئید را درمان کنند، در حالی که رژیم غذایی غنی از فیبر یا جراحی ممکن است به دیورتیکولیت کمک کند. درمان های رایج عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها
• کرم ها یا پمادهای موضعی
• خوردن فیبر بیشتر
• روش هایی مانند کولونوسکوپی، یا در برخی موارد، جراحی برای برداشتن بخشی از کولون

پزشک در مشاوره با بیمار و بررسی علل و علائم وجود خون در مدفوع، گزینه های درمانی مناسب برای فرد را تجویز می کند.

پیشگیری از بروز خون در مدفوع

در برخی موارد، هیچ راه واقعی برای جلوگیری از موارد جزئی خونریزی مقعدی وجود ندارد. با این حال، برخی از عوامل باعث بهبود یا بدتر شدن خونریزی مقعدی می شوند. نکات رایج پیشگیری برای خونریزی مقعدی، روده بزرگ و در نهایت وجود خون در مدفوع عبارتند از:

• داشتن یک رژیم غذایی متعادل که فیبر بالایی دارد.
• حفظ آب بدن
• زور نزدن هنگام اجابت 
• پاک کردن آرام مقعد 
• درمان یبوست مزمن یا طولانی مدت با داروهای OTC، مانند نرم کننده های مدفوع
• درمان اسهال مزمن یا طولانی مدت با داروهای OTC، مانند بیسموت ساب سالیسیلات
• بلند نکردن اجسام سنگین 
• حفظ وزن بدن 
• در صورت مشاهده علائم، استفاده از حمام های گرم و طولانی 
• پیروی از برنامه های درمانی ارائه شده توسط پزشک 
• اجتناب از مصرف غذاهای تند، غنی، چرب، به شدت فرآوری شده و تصفیه شده
• مراجعه به پزشک در موارد شدید خون در مدفوع
• اجتناب از مصرف بیش از حد داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• پوشیدن کاندوم هنگام رابطه جنسی مقعدی

سخن پایانی

وجود خون در مدفوع می تواند نگران کننده باشد، اما نه همیشه و اصولا خود به خود بهبود می یابد. با این حال، اگر خونریزی مداوم باشد، باید به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر وجود خون در مدفوع همراه با درد باشد. هر کسی که متوجه خون در مدفوع خود می شود باید تحت مراقبت های اورژانسی قرار گیرد، به خصوص اگر دچار سرگیجه، خستگی، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس نیز باشد.

سوالات متداول