سلامت فیزیکی و سلامت روانی یک خیابان دوطرفه هستند. با افزایش سن سلامت فیزیکی ما معمولاً دچار نقص می‌شود. این به معنای مواجه شدن با بیماری‌های جدید، کاهش استقلال و اجبار به وقف دادن خود با محیط‌های جدید می‌باشد. تمامی این مسائل می‌توانند از طریق مختلف بر سلامت روانی افراد مسن تأثیر بگذارند.
بیماری‌های روانی در افراد مسن معمولاً به دلیل ناشناخته بودن موردتوجه قرار نمی‌گیرند. برای مثال برخی افراد ممکن است فکر کنند علائم افسردگی بخشی از روند طبیعی پیر شدن می‌باشد. به‌علاوه دسترسی به مراقبت‌های لازم برای سلامت روانی و حواشی اطراف آن می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای افرادی که به درمان احتیاج دارند شود.
چرا سلامت روانی در افراد مسن به مسئله تبدیل شده است؟
جمعیت جهان با سرعت زیادی رو به پیری می‌رود. انتظار می‌رود که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ جمعیت افراد ۶۰ سال به بالا دوبرابر شود. این به این معنا است که تعداد این افراد از ۹۰۰ میلیون به ۲ میلیارد نفر خواهد رسید.
از هر ۴ فرد مسن یک نفر با مشکلات روانی دست و پنجه نرم می‌کند. رایج‌ترین بیماری‌ها در این سن افسردگی، زوال عقل و اضطراب می‌باشد. افسردگی و زوال عقل در رتبه اول قرار دارند و ۵ تا ۷ درصد از افراد ۶۰ سال به بالا را درگیر می‌کنند و اضطراب بافاصله بسیار کمی در رتبه بعد قرار گرفته و بر طبق آمار رسمی مرکز بهداشت جهانی ۳.۸% افراد مسن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
مشکلات سلامت روانی که افراد مسن با آن روبه‌رو می‌شوند.
نیازهای سلامت روان در افراد مسن منحصربه‌فرد است. تغییر شرایط و اتفاقات احساسی مانند جابه‌جا شدن و از دست‌دادن عزیزان و همچنین تغییرات جسمی در سنین ۶۰ سال به بالا بسیار رایج است.
مشکلات سلامت روانی که افراد مسن با آن روبه‌رو می‌شوند به شرح زیر می‌باشد:
- افسردگی
- سو مصرف مواد مخدر
- زوال عقل
- اضطراب
- پریشانی روانی مکرر
- خودکشی
میزان خودکشی در افراد مسن در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی بسیار بالا می‌باشد. افراد ۸۵ سال به بالا بیشترین میزان خودکشی را دارند و افراد در بازه سنی ۷۵ تا ۸۴ سال بافاصله کمی بعد از آنها قرار دارند.
نداشتن روابط اجتماعی و تنهایی از عواملی هستند که بر روی این مسئله تأثیر می‌گذارند. همچنین مشکلات جسمی که در ادامه به آنها اشاره شده نیز در به‌وجودآمدن مشکلات روانی مؤثر هستند:
- فشارخون بالا
- اضافه‌وزن
- مشکلات قلبی
- ضعیف سیستم ایمنی
- بیماری آلزایمر
- اختلالات شناختی
نداشتن روابط اجتماعی و تنهایی ممکن است شبیه به هم به نظر برسند اما لزوماً یکی نیستند. شما ممکن است تنها زندگی کنید اما زندگی اجتماعی فعالی داشته و اعضای خانواده و دوستانتان را در کنار خود داشته باشید.
از سویی دیگر ممکن است حتی با وجود بودن در کنار دیگران باز هم احساس تنهایی کنید. انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. نداشتن ارتباط با دیگران و یا از دست حس زندگی اجتماعی می‌تواند احساس ما از دنیای اطراف را تغییر داده و بر روی سلامت روان ما تأثیر منفی بگذارد.
علائم خطر مشکلات سلامت روانی
افسردگی و دیگر بیماری‌های روانی می‌توانند بیماری‌های جسمانی را تشدید کرده و روند بهبودی آنها را مختل نمایند. این بیماری‌ها باعث بروز عوارض شده و مانع بهبودی فرد می‌شوند و باعث می‌شوند تا فعالیت‌های ساده‌ای مانند مراقبت از خود، غذا خوردن و یا پوشیدن لباس برای فرد با مشکل روبه‌رو شود. باید به‌خاطر داشته باشید که ناتوانی در انجام وظایف ساده همیشه نشان از افزایش سن یا مشکلات مربوط به آن نمی‌باشد.
درصورتی‌که در خصوص سلامت روان عزیزان خود نگران هستید به‌خوبی به علائمی که در ادامه به آنها اشاره شده است دقت نمایید:
- تغییر در الگو خواب. نداشتن خواب کافی یا خوابیدن بیش از اندازه.
- استرس شدید یا نگرانی مداوم
- داشتن افکار مربوط به خودکشی
- نداشتن احساسات مثبت
- ایده یا اخلاق های غیرطبیعی
- احساس نیاز یا وابسته بودن به الکل و مواد مخدر
- احساس بیچارگی و تسلیم‌شدن
- سردرد و درد مداوم
- عصبانیت و کج‌خلقی
- انجام‌دادن فعالیت‌های پرخطر
چه کاری از ما ساخته است؟
آیا برای عزیزانتان نگران هستند یا احساس می‌کنید سلامت روانی آنها رو به وخیم شدن است؟ کاهش سرعت زندگی با افزایش سن طبیعی می‌باشد اما تغییر محسوس در رفتار و حافظه فرد می‌تواند نشان از برخی شرایط جدی تر باشد.
برای فهمیدن این که آیا عزیزانتان نیاز به کمک دارند یا خیر می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:
سؤال پرسیدن: ابتکار عمل را به دست بگیرید و از آنها در خصوص احساسی که دارند سؤال بپرسید. حامی آنها باشید و بادقت به آنها گوش دهید. اگر در خصوص چیزی احساس اضطراب یا ناراحتی دارند با آنها در این مورد صحبت نمایید. همچنین از آنها بپرسید که آیا به طور مداوم احساس خستگی و استرس دارند یا خیر. معمولاً انسان‌ها به یک گوش شنوا احتیاج دارند و این نیاز تا دوران پیری نیز با آنها خواهد بود.
با یک داروساز صحبت نمایید: درصورتی‌که یکی دوستان و یا افراد خانواده‌تان دارویی مصرف می‌کند و از خود علائم خستگی نشان می‌دهد با یک داروساز در خصوص این که آیا این عوارض ناشی از دارو مصرفی می‌باشد یا خیر صحبت نمایید. گاهی تداخل مصرف برخی از داروها می‌تواند باعث پایین آمدن سطح انرژی و خستگی مفرط فرد شود. داروسازان متخصص سالمندان در زمینه داروهای موردنیاز افراد بالای ۶۰ سال تخصص دارند و باتوجه‌به اطلاعاتی که دارند می‌توانند در این زمینه کمک کنند.
از یک پزشک سؤال پرسید: در خصوص نگرانی‌های خود با پزشک عزیزانتان صحبت نمایید. این پزشکان باسابقه پزشکی بیمار و داروهای مصرفی وی آشنا هستند و می‌توانند آزمایش‌های موردنیاز و پزشکان متخصص موردنیاز را به شما معرفی نمایند.
انجام معاینه و آزمایش: عزیزان خود را به نزد یک مشاور سالمندان ببرید. این افراد در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های روانی افراد سالمند تخصص دارند. سعی کنید در جلسات مشاوره خانواده که پزشک برایتان در نظر می‌گیرد شرکت کنید و با عزیزانتان صحبت کنید. تلاش کنید تا از تنش‌های درون خانواده کاسته و افراد خانواده را به هم نزدیک‌تر نمایید.
نگهداری سالمندان در خانه سالمندان مجهز: سپردن سالمندان به خانه سالمندان تاثیر زیادی بر روحیه و ایجاد افسردگی درون آنها دارد. بنابراین اگر قصد دارید عزیزانتان را به خانه سالمندان بسپارید، سعی کنید مراکزی را مانند خانه سالمندان نگار که دارای پزشک روانشناس، داشتن برنامه ورزشی، فضایی دلباز و… برای حفظ روحیه سالمندان دارند، انتخاب کنید.
مراقبت از سلامت روان در اجتماع
داشتن سلامت عمومی و مراقبت‌های اجتماعی در تضمین سلامتی افراد مسن، جلوگیری از بیمار شدن آنها و مدیریت بیماری‌های مزمن بسیار بااهمیت می‌باشد. به همین دلیل آموزش‌دادن مسائل و مشکلات مربوط به افزایش سن به‌تمامی افرادی که در زمینه سلامت کار می‌کنند بسیار مهم است. داشتن مراقبت‌های اولیه بهداشت روان در سطح جامعه بسیار ضروری می‌باشد. همچنین داشتن تمرکز بر روی مراقبت‌های طولانی‌مدت از سالمندانی که دچار بیماری‌های روانی هستند و دادن آموزش و تحصیلات لازم به مراقبین این افراد نیز به همان اندازه اهمیت دارد.
/سلب مسئولیت: تحریریه‌ی ویکی درمان در تهیه این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد./
