اضطراب جدایی در کودکان چگونه است؟
کودک شما در سنین پایین‌تر وابستگی زیادی به شما دارد و از اینکه شما او را ترک کنید و تنهایش بگذارید، می‌ترسد. کودک شما حتی ممکن است در صورت جدایی چند دقیقه‌ای و کوتاه از شما؛ شروع به گریه و بد خلقی کند، اما این رفتارها و واکنش‌ها طبیعی هستند و در سنین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی اتفاق می‌افتند. البته لازم است بدانید؛ با طی کردن روند رشد طبیعی، اضطراب جدایی در کودکان و وابستگی آن‌ها به تدریج برطرف می‌شوند. در ادامه مطلب از ویکی درمان همراه شوید تا به بررسی دقیق‌تر اختلال اضطراب جدایی در کودکان و راه‌های مقابله با این اختلال بپردازیم.
مطلب پیشنهادی: عوارض خوردن شوینده توسط کودک
اضطراب جدایی در کودکان چیست و از چه سنی شروع می‌شود؟
اضطراب جدایی در کودکان از شایع ترین اختلالات در جهان می‌باشد. اضطراب جدایی در کودکان کم‌تر از یک سالگ بیشتر دیده می‌شود و بین ۹ تا ۱۸ ماهگی به اوج خودش می‌رسد و در حدود ۲.۵ سالگی کاهش می‌یابد. هنگامی که اضطراب جدایی در کودکان ادامه‌دار باشد؛ ممکن است سبب شود تا کودک شما از رفتن به مدرسه امتناع کند، دچار مدرسه هراسی شود و در نوجوانی نیز دچار مشکلات سازگاری شود.
قابل ذکر است؛ این اختلال در نیمی از افراد مبتلا، ۸ تا ۹ سال ادامه می‌یابد و دختران تقریبا دو برابر پسران به اضطراب جدایی دچار می‌شوند. اضطراب چدایی در کودکان نسبت به دور شدن از خانه اضطراب مفرط، ناتوان کننده و نامتناسب از خود نشان می‌دهند. البته اغلب اضطراب جدایی در کودکان، پس از آن که کودک یک اتفاق تنش‌زای شدید را تجربه می‌کند بروز می‌کند. در مواردی همچون :
- رفتن به مدرسه
- انتقال به مدرسه جدید
- مرگ یکی از بستگان نزدیک
- رفتن به محله جدید
- ورود به مقطع ابتدایی
درواقع بهتر است بگوییم؛ کودکان همواره نگران این هستند که اگر از والدینشان دور شوند، آسیبی به آن‌ها می‌رسد.
اضطراب جدایی در کودکان چه علائمی دارد؟
از مهم‌ترین علائم اضطراب جدایی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- ترس از جدایی از خانواده
این کودکان مدام ترس از جدایی از والدینشان را دارند و همین امر سبب ایجاد اضطراب پیاپی در آنان می‌گردد. درواقع ترس از جدایی، یکی از مهم‌ترین علائم اضطراب جدایی در کودکان است. - از دست دادن افراد وابسته
کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، همواره نگران از دست دادن یکی از افراد مهمی که به او دلبستگی شدیدی دارند هستند و نگرانند که بلایی سر آن‌ها بیاید. - خارج نشدن از خانه
اضطراب جدایی در کودکان، سبب می‌شود که کودک شما دوست نداشته باشد از خانه خارج شود و یا به مدرسه، خانه اقوام و مکان‌های دیگر برود.
مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین روانشناس کودک در تهران
- بی‌خوابی یا کابوس دیدن
اگر کودک شما از اضطراب جدایی رنج می‌برد، قطعا دلش نمی‌خواهد شب‌ها در جایی جز خانه خود بخوابد. اضطراب جدایی در برخی کودکان سبب می‌شود که حتما باید در کنار فردی که به او وابسته هستند بخوابند یا ممکن است کابوس‌هایی در مورد جدایی از والدین خود ببیند. - علائم جسمانی
کودک مبتلا به اضطراب جدایی، در صورت جدا شدن از افرادی که به آن‌ها وابسته است دچار سر درد، حالت تهوع و استفراغ، دل درد و… می‌شود.
درنظر داشته باشید؛ علائم گفته شده حداقل باید به مدت ۴ هفته در کودکان ادامه یابد و این اختلال، ناراحتی قابل ملاحظه‌ای در عملکرد اجتماعی، شغلی، تحصیلی و یا زمینه‌های مهم دیگر عملکردی وی ایجاد کند. لذا در صورت تشدید علائم، لازم است تا به متخصص مربوطه مراجعه و هرچه سریع‌تر اقدام به درمان نمائید.
روش‌های درمان اضطراب جدایی در کودکان
بهتر است بدانید که درمان این اختلال، نیازمند انجام مداخلات روانشناختی، روانپزشکی و مداخلات خانوادگی می‌باشد. بنابراین کار کردن صرف با کودک و یا استفاده صرف از دارو نمی‌تواند کافی باشد و درمان گروهی و سیستمی مورد نظر است. به تعویق افتادن درمان می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در بخش‌های دیگر زندگی کودک، مانند ارتباط با همسالان نیز شود.
همچنین اضطراب جدایی درمان نشده، احتمال رنج و افسردگی را در کودکان بیشتر می‌کند. حال برای درمان اضطراب جدایی در کودکان، روش‌های درمانی زیر پیشنهاد می‌شود:
- در خط اول درمان لازم است با چنین کودکی که احساس شکست، تنهایی، اضطراب و ناامیدی دارد؛ درمان فردی صورت گیرد.
- درمان فردی می‌تواند منجر به کاهش علائم و نشانه‌ها شود و شرایط را بهتر کند.
- درمان شناختی رفتاری به منظور آموزش مهارت‌های جدید برای مقابله با اضطراب جدایی است.
- راهنمایی والدین برای مدیریت کردن اختلال فرزندشان بسیار مهم و تأثیرگذار است.
- روان درمانی گروهی بسیار مؤثر می‌باشد.
مطلب پیشنهادی: همه چیز درباره لکنت زبان در کودکان که باید بدانید!
اقدامات خانگی برای درمان اضطراب جدایی در کودکان
برای مدیریت شرایط اختلال اضطراب اجتماعی کودک‌تان در خانه، نیازمند آن هستید که مهارت‌های زیر را یاد بگیرید:
در مورد اختلال کودک‌تان؛ علائم و احساسات و افکار او در این شرایط، اطلاعات کسب کنید : در صورتیکه بتوانید حالات او را درک کنید، رفتارهای آزار دهنده او را نیز بهتر درک خواهید کرد.
به احساسات کودک‌تان گوش دهید : مراقب باشید تا در طی گوش دادن از توصیه و نصیحت استفاده نکنید. فقط و فقط به احساسات او گوش فرا دهید تا آرام‌تر شود.
اضطراب خودتان را کنترل کنید : کودک دارای اضطراب جدایی در حال همانند سازی با والد خود است. بنابراین در صورتیکه شما را در مدیریت اضطراب‌تان ناتوان ببیند، از شما الگوبرداری خواهد کرد و چیزی جز اضطراب بروز نخواهد داد.
به او یادآوری کنید که در امنیت است : به آرامی و با شیوه‌ای غیر مستقیم به کودک‌تان یادآوری کنید که در امنیت است و در آخرین جدایی نیز اتفاق خاصی برایش نیفتاده است.
محدودیت‌هایی دوستانه، مستمر، پایدار و محکم وضع کنید : به خاطر داشته باشید که کودک‌تان در مقایسه با کودکان مشابه، دچار اضطراب است. بنابراین با احساس او به اندازه کافی همدلی کنید و سپس، محدودیت‌های لازم را وضع کنید. به عنوان مثال بگویید: “من می‌دونم که جدا خوابیدن برات سخته و دلت برای مامان تنگ میشه، اما الان بهت شب‌بخیر میگم و فردا بیدارت می‌کنم تا با هم یه صبحانه خوشمزه بخوریم.
به فرزندتان یاد دهید تا بدنش را با فنون ریلکسیشن آرام کند : این تمرین می‌تواند شامل شمردن تا ده و یا آرام سازی بدن از طریق تجسم یک صحنه زیبا باشد. درواقع به کودک‌تان آموزش دهید که می‌تواند با استفاده از این روش‌ها اضطرابش را کم‌تر کند و علائم بدنی مثل تپش قلب و لرزش دست را بهتر مدیریت کند.
مطلب پیشنهادی: هر آنچه باید درباره بیش فعالی در کودکان بدانید!
از شرکت کودک در فعالیت‌های مختلف، حمایت کنید : کودک خود را به فعالیت‌های جمعی تشویق کنید و لذت و خوشحالی‌تان را بیان کنید. اگر به عنوان والد، مربی، معلم و یا مشاور با کودکی سر و کار دارید که از اضطراب جدایی رنج می‌برد؛ لازم است تا در کنار درمان‌های فردی، گروه درمانی و گفت‌وگوی مؤثر را پیش ببرید.
سخن آخر
شایان ذکر است؛ در صورتیکه اقدامات فوق به کاهش اضطراب جدایی فرزند شما منجر نشد، بهتر است به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
سوالات متداول
بهتر است یک دوری آزمایشی در مدت کوتاهی امتحان کنید.
در روز چند بار بیرون بروید تا کم کم به این موضوع عادت کند. برای اینکه متوجه بشویم کودک می تواند از ما دور شود، چه کاری می توانیم انجام دهیم؟
برای عادت کردن کودک به دوری از والدین چه کاری انجام دهیم ؟