مراحل بیماری سرطان سینه

مراحل بیماری سرطان سینه، میزان پیشرفت سرطان را در بدن فرد مبتلا توصیف می‌کند. این مرحله‌بندی کمک می‌کند پزشک متوجه شود که بیماری چقدر جدی است و بهترین روش درمان برای آن چیست. پزشکان اغلب هنگام صحبت در مورد نرخ بقا (Survival rate) سرطان سینه از مرحله و درجه‌بندی آن استفاده می‌کنند. هر چه سرطان در مراحل ابتدایی‌تر باشد یعنی کمتر گسترش یافته است و بالعکس هر چه پیشرفته‌تر باشد بدان معناست که در مرحله بالاتری است. در ادامه با مراحل بیماری سرطان سینه آشنا خواهیم شد پس با ما همراه باشید.

منظور از مراحل بیماری سرطان سینه چیست؟

مرحله‌بندی روشی برای توصیف گستردگی سرطان سینه مانند اندازه تومور، گسترش آن به غدد لنفاوی، گسترش آن به نقاط دوردست بدن و نشانگرهای زیستی آن می‌باشد. مراحل بیماری سرطان سینه می‌توانند قبل یا بعد از جراحی بیمار تعیین شوند. مرحله‌بندی قبل از انجام جراحی مرحله بالینی و مرحله‌بندی انجام شده بعد از جراحی به عنوان مرحله پاتولوژیک شناخته می‌شوند.

پس از مشاهده علائم سرطان سینه، پزشکان اغلب از آزمایش‌های تشخیصی برای تعیین مراحل بیماری استفاده می‌کنند، بنابراین ممکن است مرحله‌بندی تا پایان انجام همه آزمایش‌ها، کامل نباشد. دانستن مراحل بیماری سرطان سینه به پزشک کمک می‌کند تا بتواند بهترین نوع درمان را توصیه کرده و به پیش‌بینی پیش آگاهی بیمار که شانس بهبودی او است، کمک کند.

مراحل بیماری سرطان سینه با ویژگی‌های سرطان تعیین می‌شود، مانند بزرگی آن و اینکه آیا گیرنده‌های هورمونی دارد یا نه. تعیین مراحل بیماری سرطان به شما و پزشکتان کمک می‌کند:

• نتیجه احتمالی درمان سرطان را مشخص کنید.
• در مورد بهترین گزینه‌های درمانی تصمیم بگیرید.
• تعیین کنید که کدام آزمایشات بالینی برای شما مناسب است.

مراحل بیماری سرطان سینه معمولاً به صورت عددی در مقیاس ۰ تا ۴ بیان می‌شود بدین صورت که مرحله ۰ توصیف کننده سرطان غیرتهاجمی است که در محل اصلی خود باقی می‌ماند و مرحله ۴ توصیف کننده سرطان تهاجمی است که خارج از پستان به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

گزارش آسیب شناسی فرد مبتلا شامل اطلاعاتی است که برای محاسبه مراحل بیماری سرطان سینه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدان معنا که آیا سرطان سینه محدود به یک ناحیه در پستان است یا به بافت‌های سالم پستان یا دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است. پزشک در طول جراحی برای برداشتن توده سرطانی، شروع به تعیین مراحل بیماری سرطان سینه کرده و با بررسی غدد لنفاوی زیر بغل آن را تشخیص می‌دهد. در صورت وجود دلیل مبنی بر گسترش سرطان به خارج از بافت سینه، ممکن است پزشک آزمایش‌ خون یا آزمایش‌های تصویربرداری اضافی تجویز کند.

اطلاعات لازم برای تعیین مراحل بیماری سرطان سینه

پزشک با در نظر گرفتن موارد زیر، مراحل بیماری سرطان سینه را تعیین می‌کند:

• اندازه تومور.
• گسترش سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل.
• گسترش سلول‌های سرطانی به سایر قسمت‌های بدن.
• داشتن گیرنده‌های هورمون استروژن و پروژسترون بر روی سلول‌های سرطانی.
• دارا بودن جهش ژنی در سلول‌های سرطانی که باعث ساخت پروتئین HER2 اضافی شوند.
• نتیجه آزمایش‌های بیان ژن (Oncotype DX، MammaPrint، و غیره).

مراحل بیماری سرطان سینه کدامند؟

مراحل بیماری سرطان سینه نشان‌د‌هنده شدت بیماری پس از تشخیص است. مرحله سرطان همیشه ثابت می‌ماند، حتی در صورتی که سرطان در طول یا بعد از درمان کوچک شده یا گسترش یابد. به عنوان مثال اگر سرطان پستان شما مرحله ۱ تشخیص داده شود اما تومور بعد رشد کرده و گسترش یابد، مرحله ۳ یا ۴ سرطان سینه در نظر گرفته نمی‌شود. به منظور تعیین اینکه آیا سرطان به درمان پاسخ داده است یا نه، بعداً ممکن است یک مرحله جدید با علامت R برای آن ثبت شود تا نشان دهد که با مرحله اصلی متفاوت است.

اصولا برای ارزیابی محل، اندازه و گسترش سرطان، تیم پزشکی از سیستم مرحله‌بندی TNM که توسط کمیته مشترک سرطان آمریکا (AJCC) برای سرطان سینه توسعه و به‌روزرسانی شده است، استفاده می‌کنند. TNM مخفف Tumor-Node-Metastasis است که فاکتورهای مهم در تعیین شدت و مراحل بیماری سرطان سینه هستند.

همه سرطان‌ها اغلب توسط نشانگرهای TNM ارزیابی می‌شوند، اما در تعییت مراحل بیماری سرطان سینه از چند معیار اضافی نیز برای توصیف دقیق‌تر استفاده می‌شود و در نهایت، ترکیبی از TNM و این نشانگرهای دیگر مرحله سرطان سینه را تعیین می‌کنند. سرطان سینه تحت سیستم TNM دارای ۵ مرحله است: ۰ تا ۴

مرحله صفر

مرحله ۰ سرطان سینه که به عنوان کارسینوم در محل شناخته می‌شود به این معنی است که سلول‌های سرطانی وجود دارند اما زود تشخیص داده شده‌اند و گسترش نیافته‌اند. در مجاری، این سرطان کارسینوم مجرای درجا (DCIS) نامیده می‌شود و غیر تهاجمی است.

مرحله ۱ سرطان سینه

مرحله ۱ سرطان پستان به این معنی است که تومور بسیار کوچک بوده یا گسترش نیافته است یا ممکن است بسیار کم در غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد. این سرطان که به نواحی اطراف گسترش یافته است، سرطان مهاجم سینه نامیده می‌شود.

• مرحله ۱A: تومور بسیار کوچک بوده و به غدد لنفاوی گسترش نیافته است.
• مرحله ۱B: تومور بین ۰.۲ تا ۲ میلی‌متر است و در غدد لنفاوی دیده می‌شود.

مرحله ۲

در مرحله ۲ سرطان سینه تومور بزرگتر از مرحله ۱ است و ممکن است به چند غده لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد.

• مرحله ۲A: تومور به یک تا سه غده لنفاوی گسترش یافته اما به سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است یا تومور ۲۰ میلی‌متر یا کوچکتر است و به یک تا سه غده لنفاوی گسترش یافته است. تومور ۲۰ تا ۵۰ میلی‌متر است و به غدده لنفاوی گسترش نیافته است.
• مرحله ۲B: تومور ۲۰ تا ۵۰ میلی متر است و به یک تا سه غده لنفاوی گسترش یافته یا تومور بزرگتر از ۵۰ میلی‌متر است اما به هیچ گره لنفاوی گسترش نیافته است.

مرحله ۳

در این مرحله سرطان پستان تومور بزرگتر از مرحله ۲ بوده و به چندین غده لنفاوی یا بافت اطراف سینه یا استخوان سینه گسترش یافته است.

• مرحله ۳A: تومور به ۴ تا ۹ غده لنفاوی یا به غدد لنفاوی پستانی گسترش یافته است، اما به سایر قسمت‌های بدن نه یا تومور بزرگتر از ۵۰ میلی متر است و به یک تا سه غده لنفاوی گسترش یافته است.
• مرحله ۳B: تومور به ناحیه قفسه سینه گسترش یافته و باعث تورم سینه شده است یا سرطان سینه التهابی ایجاد کرده است. ممکن است تا نه غده لنفاوی را درگیر کرده باشد اما به سایر قسمت‌های بدن سرایت نکرده باشد.
• مرحله ۳C: هر تومور سرطانی که به ۱۰ یا بیشتر غده لنفاوی گسترش یافته مانند غدد لنفاوی زیر استخوان ترقوه، اما به سایر نقاط بدن گسترش نیافته باشد.

مرحله ۴ سرطان پستان

در مراحل بیماری سرطان سینه، مرحله ۴ به این معنی است که سرطان متاستاز داده یا متحرک شده است و به قسمت‌های دورتر بدن، به طور معمول استخوان‌ها، ریه‌ها یا کبد گسترش یافته است. این مرحله به معناب پیشرفته بودن سرطان است و سرطان سینه متاستاتیک نامیده می‌شود.

آزمایش‌های لازم برای تعیین مراحل بیماری سرطان سینه

در جمع‌آوری اطلاعات برای تشخیص مراحل بیماری سرطان سینه، پزشک از منابع مختلفی استفاده می‌کند که عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: در این مرحله پزشک سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد سپس معاینه فیزیکی دقیقی انجام داده و تمام آزمایشاتی را که انجام داده‌اید بررسی می‌کند مانند بررسی نتایج حاصل از بیوپسی تومور.
• گزارش پاتولوژی: اگر قبلاً برای برداشتن سرطان و غدد لنفاوی مجاور جراحی انجام داده باشید، پزشک از گزارش آسیب‌شناسی شما برای تعیین مراحل بیماری سرطان سینه و برنامه‌ریزی درمان استفاده می‌کند.
• آزمایش ارزیابی سلول‌های سرطانی: سلول‌های سرطانی که توسط روش بیوپسی یا در حین جراحی برای برداشتن سرطان جمع‌آوری شده‌اند، در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا میزان تهاجمی بودن و حساسیت آنها به هورمون‌ها مشخص شود. سایر آزمایش‌های پیچیده می‌توانند تعیین کننده این باشند که چه جهش‌های ژنی در سلول‌های فرد مبتلا وجود دارد. البته انجام همه این آزمایش‌ها ضروری نیستند و پزشک تعیین می‌کند که بر اساس وضعیت خاص بیمار چه آزمایشی لازم است انجام شود.
• آزمایش خون: هیچ آزمایش خونی تعیین‌کننده مراحل بیماری سرطان سینه نیست اما ممکن است به پزشک ایده‌ای از سلامت کلی بیمار بدهد. ممکن است آزمایش خون شامل شمارش کامل سلول‌های خون و آزمایش شیمیایی خون باشد که عملکرد کلیه و کبد فرد مبتلا را ارزیابی می‌کند.
• تست‌های تصویربرداری سینه: مانند ماموگرافی، سونوگرافی و ام آر آی سینه به پزشک اطلاعات بیشتری در مورد مراحل بیماری سرطان سینه می‌دهد و مشخص می‌کند که آیا تصویربرداری‌های اضافی لازم است یا نه. آزمایش‌های تصویربرداری اضافی شامل اسکن استخوان، توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) هستند.

لازم به ذکر است اکثر افراد با تشخیص سرطان سینه به انجام تمام آزمایشات تشخیصی نیاز ندارند. پزشک بر اساس وضعیت شما آزمایش‌های لازم را تجویز می‌کند. به خصوص اگر سرطان فرد در مراحل اولیه باشد و به غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده باشد، آزمایش‌های اضافی لازم نیست و ممکن است منجر به هزینه‌ اضافی و عوارض جانبی ‌شوند.

نشانگرهای اضافی در تعیین مراحل بیماری سرطان سینه

نشانگرهای اضافی مخصوص تشخیص مراحل بیماری سرطان سینه، مرحله بیماری را بیشتر و دقیق‌تر مشخص می‌کند و ممکن است در انتخاب درمان هدفمند برای مبارزه با سرطان مفید باشند.

• ER: سلول سرطانی یک گیرنده استروژن دارد و استروژن یک هورمون است برخی از سرطان‌ها گیرنده‌هایی دارند که به استروژن پاسخ می‌دهند.
• PR: سلول سرطانی گیرنده پروژسترون دارد و پروژسترون نیز یک هورمون است.
• HER2: سلول سرطانی پروتئین HER2 (فاکتور رشد اپیدرمی انسانی) را می‌سازد.
• G: به درجه سرطان براساس تفاوت ظاهری سلول‌ها با حالت طبیعی آن‌ها اشاره دارد. درجه ۱ نشان می‌دهد که سلول‌ها نسبتاً طبیعی به نظر می‌رسند در حالی که سلول‌ها در درجه ۲ سریع تر رشد می‌کنند و سلول‌های درجه ۳ به طور قابل توجهی از بافت طبیعی پستان متفاوت هستند.

این نشانگرها همراه با اندازه‌گیری‌های TNM، مراحل بیماری سرطان سینه فرد را مشخص می‌کنند. گاهی سرطان پس از درمان دوباره عود می‌کند و برمی‌گردد پس نیاز به مرحله‌بند‌ی جدید دارد. این مرحله جدید با یک R در انتها مشخص می‌شود که به معنای بازسازی است ولی اگر در سینه دیگر بروز کند، سرطان جدیدی در نظر گرفته می‌شود.

جمع بندی

پزشک اصولا پس از معاینه فیزیکی و نتایج اولیه ماموگرافی یا سایر آزمایشات تصویربرداری تشخیصی، مراحل بیماری سرطان سینه را برای فرد مبتلا تعیین می‌کند. این تعیین مرحله ممکن است پس از گزارش آزمایشگاهی از بیوپسی یا جراحی سینه تنظیم و انجام شود. در تعیین مراحل بیماری سرطان سینه، پزشک با استفاده از مقیاس جهانی TNM مرحله و میزان پیشرفت سرطان را مشخص می‌کند: T به معنای اندازه تومور، N مربوط به درگیری غدد لنفاوی مجاور و M اشاره به متاستاز (گسترش) سرطان به سایر قسمت‌های بدن فرد دارد.

سؤالات متداول