سرطان سینه زمانی اتفاق میافتد که سلولهای سینه در زنان دچار جهش شده و شروع به تقسیم و تکثیر می شود. فرد ممکن است در ابتدا متوجه یک توده در سینه، تغییر رنگ، تغییر بافت یا علائم دیگر شود. در ادامه این مقاله به معرفی این بیماری، انواع، علائم و دلایل و راههای درمان آن میپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این نوع سرطان با ما همراه باشید.
سرطان سینه چیست؟
هرگاه تغییراتی به نام جهش در ژنهایی که رشد سلولی را تنظیم میکنند، رخ دهد، بیماری سرطان به شکل های مختلفی بروز میکند. این جهشها باعث تقسیم و تکثیر سلولها به صورت کنترل نشده میشوند. در این میان سرطان سینه نوعی از این بیماری است که در سلولهای سینه و در لوبولها یا مجاری پستان تشکیل میشود.
لوبولها غدههای تولید کننده شیر هستند و مجاری پستان مسیرهایی هستند که شیر را از غدد به نوک پستان هدایت میکنند. سرطان سینه ممکن است در بافت چربی یا بافت همبند فیبری سینه زنان نیز رخ دهد. سلوهای سرطانی کنترل نشده اغلب به سایر بافتهای سالم پستان حمله میکنند و میتوانند به غدد لنفاوی زیر بازوها نیز برسند. اگر این سرطان وارد غدد لنفاوی شود، به مسیری برای حرکت به سایر قسمتهای بدن دسترسی پیدا خواهد کرد.
انواع سرطان سینه
انواع مختلفی از سرطان سینه وجود دارد؛ ولی به طور کلی این بیماری به دو دسته اصلی تقسیم میشود: تهاجمی و غیر تهاجمی. سرطان سینه غیر تهاجمی به عنوان سرطان در محل نیز شناخته میشود و از بافت اصلی منتشر نمیشود؛ اما سرطان تهاجمی از مجاری یا غدد پستان به قسمتهای دیگر پستان نیز گسترش مییابد. این دو دسته برای توصیف رایجترین انواع سرطان سینه استفاده میشوند که عبارتند از:
- کارسینوم مجاری در محل: کارسینوم مجاری در محل (DCIS) نوعی سرطان غیرتهاجمی است و در آن سلولهای سرطانی به مجاری در سینه فرد محدود شده و به بافت اطراف سینه اطراف حمله نمیکنند.
- کارسینوم لوبولار در محل: کارسینوم لوبولار در محل (LCIS) سرطانی است که در غدد تولید کننده شیر رشد کرده و این نوع هم به بافت اطراف سینه حمله نمیکنند.
- کارسینوم مجاری مهاجم: کارسینوم مجاری مهاجم (IDC) شایعترین نوع سرطان سینه است که از مجاری شیر در سینه شروع میشود و سپس به بافت مجاور سینه گسترش مییابد. اگر سرطان سینه به بافت خارج از مجاری شیر برسد میتواند شروع به گسترش به سایر اندامها و بافتهای مجاور کند.
- کارسینوم لوبولار مهاجم: کارسینوم لوبولار مهاجم (ILC) ابتدا در لوبولهای سینه زنان ایجاد شده و سپس به بافت مجاور حمله میکند.
انواع دیگر سرطان سینه که کمتر شایع هستند عبارتند از:
- پاژه نوک پستان: این نوع سرطان سینه از مجاری نوک پستان شروع میشود و در ادامه رشد به پوست و آرئول نوک سینه گسترش مییابد.
- تومور فیلود: این نوع بسیار نادر سرطان سینه در بافت همبند سینه بروز میکند که البته بیشتر این تومورها خوش خیم هستند و در موارد کمیاب سرطانی میشوند.
- آنژیوسارکوم: این سرطان در رگهای خونی یا رگهای لنفاوی سینه رشد میکند.
افراد مستعد سرطان سینه
عواملی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن بالا
- سابقه سرطان سینه یا بیماری خوش خیم (غیر سرطانی) پستان
- خطر ارثی سرطان سینه مانند داشتن تغییرات ژن BRCA1 و BRCA2
- بافت سینه متراکم
- سابقه باروری که منجر به قرار گرفتن بیشتر در معرض هورمون استروژن شده است مانند قاعدگی در سنین پایین، زایمان در سن بالا یا نداشتن زایمان، یائسگی در سنین بالا.
- هورمون درمانی برای علائم یائسگی
- پرتودرمانی سینه یا قفسه سینه
- اضافه وزن زیاد و چاقی
- مصرف الکل
علائم سرطان سینه
سرطان سینه در مراحل اولیه خود ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و در اغلب موارد تومور ممکن است آنقدر کوچک باشد که احساس نشود اما ناهنجاری در ماموگرافی قابل مشاهده است. اولین علامت معمولاً وجود یک توده جدید در پستان است که قبلاً وجود نداشته اما توجه کنید که همه تودهها سرطانی نیستند. هر نوع سرطان سینه علائم مختلفی ایجاد میکند و بسیاری از این علائم مشابهاند و برخی متفاوت هستند. شایعترین علائم سرطان سینه عبارتند از:
- وجود یک توده در سینه یا ضخیم شدن بافت سینه که احساس متفاوتی نسبت به بافت اطراف دارد و جدید است.
- درد سینه
- قرمزی یا بی رنگ شدن پوست و حفره دار شدن سینه
- تورم در تمام یا بخشی از سینه
- ترشحات نوک پستان غیر از شیر مادر
- ترشح خونی از نوک پستان
- پوسته پوسته شدن نوک پستان
- تغییری ناگهانی و غیر قابل توضیح در شکل یا اندازه سینه
- نوک پستان معکوس یا تو رفته
- تغییر در ظاهر پوست سینه
- توده یا تورم زیر بازو
توجه کنید که داشتن هر یک از این علائم سرطان سینه لزوماً به معنای ابتلا به سرطان سینه نیست به عنوان مثال، درد در سینه یا وجود توده در سینه میتواند ناشی از یک کیست خوش خیم باشد. با این حال اگر متوجه تودهای در سینه خود شدید یا علائم دیگری دیدید، برای معاینه و آزمایش بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
میزان بقا در سرطان سینه
میزان بقای فرد در سرطان سینه بر اساس عوامل بسیاری متفاوت است. دو مورد از مهمترین عوامل، نوع و مرحله سرطان در زمان تشخیص آن است. عوامل ممکن دیگر عبارتند از:
- سن
- جنسیت
- نژاد
- سرعت رشد سرطان
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۲۱ نشان داده که احتمال مرگ و میر در افراد رنگین پوست مبتلا به سرطان سینه در مقایسه با افراد سفیدپوست بیشتر است. یکی از دلایل این امر ممکن است نابرابری در مراقبتهای بهداشتی باشد اما خبر خوب این است که میزان بقا در سرطان سینه در حال بهبود و افزایش است.
با توجه به تحقیقات در سال ۱۹۷۵، میزان بقای ۵ ساله سرطان سینه در زنان ۷۵.۲ درصد بود اما بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ این میزان، ۹۰.۶ درصد بود. میزان بقای ۵ ساله سرطان سینه بسته به مرحله تشخیص متفاوت است و از ۹۹ درصد برای سرطانهای مرحله اولیه تا ۲۷ درصد برای سرطانهای متاستاتیک پیشرفته متغیر هستند.
روش های تشخیص سرطان سینه
برای تشخیص سرطان سینه، پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام میدهد که شامل معاینه پستان نیز هست. همچنین ممکن است پزشک یک یا چند آزمایش تشخیصی را تجویز کند تا بفهمد چه چیزی باعث بروز علائم در فرد شده است. آزمایشاتی که به پزشک در تشخیص سرطان سینه توصیه میکند عبارتند از:
- ماموگرافی: متداولترین راه برای دیدن زیر سطح سینه، آزمایش تصویربرداری ماموگرافی است. بسیاری از زنان ۴۰ ساله و بالاتر باید ماموگرافی سالانه را برای بررسی سرطان سینه انجام دهند. چنانچه پزشک مشکوک به وجود تومور باشد درخواست انجام ماموگرافی خواهد داد. اگر توده غیر معمولی در ماموگرافی فرد دیده شود، پزشک آزمایشات بیشتری درخواست میکند.
- سونوگرافی: در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از بافتهای عمیق در سینه استفاده میشود. سونوگرافی به پزشک کمک میکند تا تودههایی مانند تومور و کیست خوش خیم را تشخیص دهد.
- بیوپسی سینه: اگر پزشک بر اساس آزمایشاتی مانند ماموگرافی یا سونوگرافی به سرطان سینه مشکوک شود، آزمایش بیوپسی سینه انجام میدهد. در این آزمایش، پزشک یک نمونه بافت را از ناحیه مشکوک خارج کرده و آن را آزمایش میکند.
انواع مختلفی از بیوپسی سینه وجود دارد که در برخی پزشک از یک سوزن برای گرفتن نمونه بافت استفاده میکند و در برخی دیگر برشی در سینه شما ایجاد کرده و سپس نمونه را خارج میکنند. در ادامه پزشک نمونه بافت را به آزمایشگاه میفرستد و چنانچه آزمایش نمونه مثبت باشد، آزمایشگاه آن را بیشتر آزمایش میکند تا پزشک نوع سرطان را تشخیص دهد.
درمان سرطان سینه
مرحله سرطان سینه، تهاجمی بودن آن و میزان بزرگی تومور نقش مهمی در تعیین نوع درمان فرد مبتلا دارند. برای شروع، پزشک اندازه، مرحله و درجه سرطان پستان را تعیین میکند. درجه سرطان، میزان احتمال رشد و گسترش آن را توصیف میکند و در ادامه شما میتوانید در مورد گزینههای درمانی ممکن برای خود با پزشک صحبت کنید. جراحی رایجترین درمان برای سرطان پستان است. برای بسیاری از افراد درمانهای اضافی مانند شیمی درمانی، درمان هدفمند، پرتودرمانی یا هورمون درمانی نیز انجام میشود.
عمل جراحی
انواع مختلفی از جراحی برای برداشتن سرطان سینه استفاده میشود که عبارتند از:
- لامپکتومی: در این روش فقط تومور و برخی از بافتهای اطراف آن برداشته میشود و بقیه پستان دست نخورده باقی میماند.
- ماستکتومی: در این روش، جراح کل سینه را برمیدارد و در ماستکتومی دوبل، هر دو سینه را برداشته میشوند.
- بیوپسی گره نگهبان: در این جراحی تعدادی از غدد لنفاوی را که از تومور زهکشی میشوند، خارج میشوند. این غدد لنفاوی آزمایش خواهند شد و چنانچه سرطان نداشته باشند نیازی به جراحی اضافی برای برداشتن غدد لنفاوی بیشتر نیست.
- تشریح غدد لنفاوی زیر بغل: اگر غدد لنفاوی برداشته شده در طول بیوپسی غدد نگهبان حاوی سلولهای سرطانی باشد، ممکن است غدد لنفاوی اضافی خارج شوند.
- ماستکتومی پروفیلاکتیک مقابل: حتی اگر سرطان پستان فقط در یک پستان وجود داشته باشد، برخی ترجیح میدهند ماستکتومی پروفیلاکتیک مقابل را انجام دهند. این جراحی با برداشتن سینه سالم، خطر ابتلای مجدد به سرطان سینه را کاهش خواهد داد.
پرتو درمانی
در پرتودرمانی، پرتوهای پرقدرت برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلولهای سرطانی مورد استفاده قرار میگیرند. اکثر پرتودرمانیها از پرتوهای خارجی استفاده میکنند. در این تکنیک از یک دستگاه بزرگ در قسمت بیرونی بدن استفاده میشود.
پیشرفت در درمان سرطان، پزشکان را قادر ساخته تا سرطان را از داخل بدن پرتوتابی کنند که این نوع پرتودرمانی براکی تراپی نامیده میشود. برای انجام براکی تراپی، جراحان دانههای رادیواکتیو را در داخل بدن در نزدیکی محل تومور قرار میدهند که برای مدت کوتاهی در آنجا میمانند و سلولهای سرطانی را از بین میبرند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان دارویی برای از بین بردن سلولهای سرطانی است. برخی از افراد ممکن است به تنهایی تحت شیمی درمانی قرار گیرند اما اغلب این نوع درمان توام با سایر درمانها مانند جراحی استفاده میشود. فرد مبتلا اصولا در ابتدا تحت عمل جراحی قرار میگیرد و سپس درمانهای دیگری مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای او انجام میشود. این نوع درمان، کمکی نامیده میشوند. برخی پزشکان ممکن است ابتدا شیمی درمانی را برای کوچک کردن تومور سرطانی انجام دهند که درمان نئوادجوانت نامیده میشود و سپس جراحی انجام دهند.
در برخی موارد، پزشک قبل از جراحی، شیمی درمانی انجام میدهد تا تومور را کوچک کند. توجه داشته باشید که شیمی درمانی عوارض جانبی ناخواسته زیادی دارد، بنابراین قبل از شروع این درمان، حتما با پزشک در اینباره مشورت کنید.
هورمون درمانی
اگر نوعی از سرطان سینه دارید که به هورمونها حساس است، ممکن است پزشک برای شما هورمون درمانی را تجویز کند. استروژن و پروژسترون، دو هورمون زنانه هستند که رشد تومورهای سرطان سینه را تحریک میکنند. عملکرد هورمون درمانی با جلوگیری از تولید این هورمونها در بدن یا مسدود کردن گیرندههای هورمونی روی سلوهای سرطانی است که میتواند به کاهش و احتمالاً توقف رشد سرطان در سینه فرد مبتلا کمک کند.
درمانهای اضافی
درمانهای خاصی برای حمله به بینظمیها یا جهشهای خاص در سلول های سرطانی مطرح میشوند. به عنوان مثال، هرسپتین (تراستوزوماب) تولید پروتئین HER2 را در بدن شما مسدود میکند و به رشد سلولهای سرطان سینه کمک میکند، بنابراین مصرف دارویی برای کند کردن تولید این پروتئین منجر به کند کردن رشد سرطان خواهد شد.
پیشگیری از سرطان سینه
در حالی که عوامل خطرناک زیادی وجود دارند که قابل کنترل نیستند اما داشتن یک سبک زندگی سالم، انجام غربالگریهای منظم و هر گونه اقدامات پیشگیرانه با توصیه پزشک به کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان کمک خواهند کرد.
سبک زندگی
عوامل سبک زندگی میتوانند بر خطر ابتلا به سرطان سینه تأثیر بگذارند به عنوان مثال، افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند. پیروی از یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و انجام ورزش منظم تا حد زیادی به کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه کمک میکنند. مصرف زیاد نوشیدنیهای الکلی نیز در ابتلا به سرطان سینه موثر است.
غربالگری
انجام منظم ماموگرافی از سرطان سینه بطور قابل توجهی جلوگیری میکند و به صورت زیر توصیه میشود:
- زنان ۴۰ تا ۴۹ ساله: ماموگرافی سالانه توصیه نمیشود اما مشاوره با پزشک انجام شود.
- زنان ۵۰ تا ۷۴ ساله: ماموگرافی یک سال در میان توصیه میشود.
- زنان ۷۵ سال و بالاتر: ماموگرافی توصیه نمیشود. برای زنان با امید به زندگی ۱۰ سال یا کمتر از انجام ماموگرافی ضرورتی ندارد.
البته این موارد فقط دستورالعمل هستند و زنان امکان دریافت غربالگری سالانه در سن ۴۰ سالگی را دارند یا میتوانند غربالگری سالانه را از ۴۵ سالگی شروع کنند و تا ۵۵ سالگی هر سال یکبار غربالگری انجام دهند.
درمان پیشگیرانه
ممکن است به دلیل عوامل ارثی، خطر ابتلا به سرطان پستان در برخی افراد افزایش یابد به عنوان مثال اگر والدین فردی دارای جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 باشند او نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن قرار دارد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان سینه در وی افزایش مییابد. پس اگر در معرض خطر این جهش هستید حتما با پزشک در مورد گزینههای درمانی تشخیصی و پیشگیری کننده خود مشاوره کنید و در صورت لزوم آزمایش دهید.
معاینه شخصی
بسیاری از افراد خودآزمایی یا معاینه فردی پستان انجام میدهند. توصیه میشود ماهانه سینه خود را معاینه کنید و با بررسی ظاهر سینه خود از تغییراتی که در آن رخ میدهد آگاه شوید.
معاینه توسط پزشک
همان دستورالعملهای خودآزمایی ارائه شده برای معاینه پستان است اما توسط پزشک یا سایر متخصصان مراقبتهای بهداشتی انجام میشود. اگر علائمی دارید که شما را نگران کرده بهتر است از پزشک بخواهید معاینه پستان را برای شما انجام دهد.
جمع بندی و سوالات متداول
امروزه زنان در سراسر جهان تا حد زیادی از مسائل مرتبط با سرطان سینه آگاه هستند. تلاشها جهت بالا بردن سطح اطلاعات درباره سرطان سینه به افراد کمک کرده است تا بدانند عوامل خطرناک برای آنها چیست و چگونه میتوانند سطح ریسک خود را کاهش دهند. همچنین اینکه چه علائمی را باید در نظر داشته باشند یا چه نوع غربالگری را انجام دهند. بنابراین تا حد زیادی از ابتلا به این سرطان جلوگیری میشود با این همه آمار مبتلایان به سرطان سینه در دنیا کم نیست.
چه کسانی بیشتر به سرطان سینه مبتلا میشوند؟
سرطان سینه در ۸۰% موارد زنان بالای ۵۰ سال را مبتلا میکند.
سرطان پستان در چه قسمتی از بدن شروع میشود؟
این بیماری اغلب در قسمتهای مختلف سینه شروع میشود و شایعترین نوع آن از مجاری شیردهی آغاز میشود.