افزایش هوش هیجانی چگونه صورت می گیرد؟

هوش هیجانی (Emotional intelligence) یک مهارت ضروری در روابط مهم زندگی شماست. وقتی توانایی آگاهی از احساسات خود و ابراز آنها به روشی سالم را داشته باشید، شانس بیشتری برای موفقیت، هم از نظر حرفه ای و هم از نظر شخصی خواهید داشت. هوش هیجانی (EQ) توانایی استفاده از احساسات و استفاده از آنها برای بهتر کردن زندگی است.

ارتباط با احساسات به شما امکان می دهد سطح استرس را مدیریت کنید و به طور موثر با افراد دیگر ارتباط برقرار کنید، دو مهارتی که زندگی شما را هم از نظر شخصی و هم از نظر حرفه ای بهبود می بخشد. برخلاف IQ که در طول زندگی شما ثابت می ماند، EQ را می توان در طول زمان توسعه داد و تقویت کرد. در این مقاله از ویکی درمان با مفهوم هوش هیجانی آشنا شده و راههای بهبود و افزایش هوش هیجانی را مرور می کنیم.

هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی مجموعه ای از مهارت ها و رفتارهاست. در حالی که برخی از افراد به طور طبیعی در جنبه های خاصی مهارت بیشتری دارند، EI را می توان آموخت، توسعه داد و تقویت کرد.هوش هیجانی معمولاً با چهار ویژگی تعریف می شود:

• خود مدیریتی (Self-management): شما می توانید احساسات و رفتارهای تکانشی و هیجانی خود را کنترل کنید، احساسات خود را به روش های سالم مدیریت کنید، ابتکار عمل داشته و به تعهدات خود عمل کنید و با شرایط در حال تغییر سازگار شوید.
• خودآگاهی (Self-awareness): شما احساسات خود و چگونگی تأثیر آنها بر افکار و رفتار  و نقاط قوت و ضعف خود را می شناسید و اعتماد به نفس دارید.
• آگاهی اجتماعی (Social awareness): شما همدلی دارید و می توانید احساسات، نیازها و نگرانی های افراد دیگر را درک کنید، نشانه های عاطفی را دریافت کنید، از نظر اجتماعی احساس راحتی کنید و پویایی قدرت را در یک گروه یا سازمان تشخیص دهید.
• مدیریت روابط (Relationship management): شما می دانید که چگونه روابط خوب ایجاد کرده و حفظ کنید، به وضوح ارتباط برقرار کنید، به دیگران الهام ببخشید و آنها را تحت تاثیر قرار دهید، به خوبی در یک تیم کار کنید و تعارض را مدیریت کنید.

چرا هوش هیجانی مهم است؟

هوش هیجانی یکی از قوی ترین شاخص های موفقیت در کسب و کار و زندگی است. فوربس گزارش می دهد که بر اساس مطالعه ای که بر روی بیش از ۳۵۸ مدیر انجام شده است، مدیران با بالاترین عملکرد در هوش هیجانی امتیاز بالایی کسب کرده اند و به طور قابل توجهی بالاتر از گروه با عملکرد پایین تر قرار گرفتند. مدیرانی که می‌دانستند چگونه از نظر احساسی باهوش باشند و موفق به بهبود و افزایش هوش هیجانی خود شده بودند، شایستگی‌هایی از جمله رهبری ماهرانه، اعتماد به نفس و توانایی برنده شدن و تأثیرگذاری بر دیگران را نشان دادند. 

این علم به ما می گوید به همان اندازه که به ما آموزش داده شده است که برای فعالیت‌های فکری ارزش قائل شویم، در واقع توانایی شما برای احساس احساسات، پرورش روابط و نشان دادن شخصیت قوی است که درهای زندگی را باز می‌کند. 

در واقع ثابت شده است که این باهوش ترین اشخاص نیستند که موفق ترین یا کامل ترین در زندگی هستند. احتمالاً افرادی را می شناسید که از نظر تحصیلی درخشان هستند و در عین حال از نظر اجتماعی ناتوان و در کار یا روابط شخصی خود ناموفق هستند. توانایی فکری یا بهره هوشی شما (IQ) به تنهایی برای رسیدن به موفقیت در زندگی کافی نیست.

البته ضریب هوشی شما می‌تواند به شما کمک کند وارد دانشگاه شوید، اما این EQ شما است که به شما کمک می‌کند استرس و احساسات را هنگام مواجهه با امتحانات نهایی مدیریت کنید. IQ و EQ پشت سر هم وجود دارند و زمانی مؤثرتر هستند که از یکدیگر ساخته شوند و بدانیم چگونه با افزایش هوش هیجانی خود، فردی موفق در زندگی شخصی و حرفه کاری خود باشیم.

نشانه های هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی مجموعه ای از مهارت ها و رفتارهایی است که می توان آن ها را آموخت و توسعه داد. در اینجا برخی از علائم بارز در افراد با EQ پایین و EQ بالا، آورده شده است.

• افراد با EQ پایین:

اغلب احساس می کنند که سوء تفاهم شده است.

به آسانی ناراحت می شوند.

تحت تأثیر احساسات قرار می گیرند.

در قاطع بودن مشکل دارند.

• افراد با EQ بالا:

ارتباط بین احساسات و نحوه رفتار را درک می کنند.

در موقعیت های استرس زا آرام و خونسرد هستند.

قادرند دیگران را برای رسیدن به یک هدف مشترک تحت تأثیر قرار دهند.

با شخصیت های پیچیده با درایت و دیپلماسی برخورد می کنند.

مطلب پیشنهادی: ناباروری مردان

راه های افزایش هوش هیجانی

• احساسات واقعی خود را شناسایی کنید.

اولین کلید برای افزایش هوش هیجانی، شناخت احساسات خود است. عمیقاً کنکاش کنید و از خود بپرسید که واقعاً چه احساسی دارید. تمرین تمرکز حواس راهی اثبات شده برای به دست آوردن دیدگاه نسبت به احساسات خود است تا بتوانید احساسات منفی را مدیریت کرده و از احساسات مثبت استفاده کنید. وقتی نسبت به احساسات خود آگاهی پیدا کنید، می توانید به نحوه صحبت خود و دیگران توجه بیشتری داشته باشید.

وقتی به کلماتی که استفاده می‌کنید توجه داشته باشید، با دیگران همدلی پیدا می‌کنید که این امر روابط شما را تقویت می‌کند و به شما کمک می‌کند روابط جدید بسازید. با افزایش هوش هیجانی، شما در برابر چالش ها انعطاف پذیرتر می شوید. به جای اینکه احساس کنید بر سختی غلبه کرده اید، می توانید از آن درس بگیرید و به عقب برگردید.

• احساسات خود را بپذیرید و آنها را ستایش کنید.

افزایش هوش هیجانی به معنای انکار احساسات شما نیست. احساسات شما هرگز اشتباه نیست. آنها برای حمایت از شما هستند، پس در مورد احساستان صادق باشید. وقتی یاد بگیرید که احساسات خود را تأیید کنید، بهتر می‌توانید احساسات دیگران را نیز تأیید کرده و بپذیرید و این یکی از مؤلفه‌های کلیدی تمرین همدلی است.

نزدیک شدن به احساسات خود به شما امکان می دهد مسیر عاطفی فعلی خود را قطع کنید تا هر چیزی که باعث آزار شما می شود را حل کنید. وقتی نسبت به احساسات خود باز هستید، بهتر می توانید تفکر و استدلال خود (و دیگران) را درک کنید.

مطلب پیشنهادی: روش های درمان خانگی هموروئید؟!

• یک باور عمیق در خود ایجاد کنید.

وقتی واقعاً باور داشته باشید که مهم نیست چه اتفاقی می افتد، می توانید بر احساسات خود غلبه کنید و اعتماد به نفس غیرقابل باوری کسب کنید که کلید یادگیری نحوه افزایش هوش هیجانی است. برای ایجاد اعتماد به نفس در هر موقعیتی، به زمان دیگری فکر کنید که با موفقیت در کاری با یک احساس مشابه روبرو شده اید. اگر یک بار توانسته اید آن را انجام دهید، دوباره هم ممکن است. با فکر کردن به موفقیت‌های قبلی، می‌توانید با اطمینان در زمینه های نامشخص حرکت کنید. 

برای آماده شدن جهت رویارویی با احساسات خود در آینده، نحوه برخورد با احساسات دشوار را تمرین کنید. از موفقیت های قبلی خود به عنوان منبعی برای افزایش هوش هیجانی استفاده کنید. با آماده شدن، احساس خود کارآمدی خود را برای مقابله با چالش های آینده تقویت می کنید.

• خودآگاهی را در آغوش بگیرید.

اینکه چگونه موفق به افزایش هوش هیجانی شوید به این بستگی دارد که چقدر خود را می شناسید. پذیرفتن احساسات شما نقطه شروع برای فرآیند مادام العمر خودیابی است. تسلط عاطفی مستلزم خودآگاهی است که در آن شما نه تنها احساسات خود را تشخیص می دهید بلکه متوجه می شوید که آنها چگونه بر رفتارهای شما تأثیر می گذارد. همانطور که خودآگاه تر می شوید، خود را بیشتر می پذیرید و نسبت به دیگران همدل تر می شوید.

همانطور که از خودآگاهی برای کشف چگونگی ایجاد و افزایش هوش هیجانی استفاده می کنید، مدیر درونی خود می شوید. به جای اینکه به موقعیت‌ها بدون اینکه دلیل آن را بفهمید واکنش نشان دهید، می‌توانید آنچه را که شما را هدایت می‌کند بررسی کنید. به جای تکانشی بودن، می توانید واکنش های خود را کاهش دهید و انتخاب های استراتژیک داشته باشید. چه احساساتی بهترین ها را از شما می گیرند و چگونه می توانید پاسخ سالم تری را انتخاب کنید؟

مطلب پیشنهادی: مراقبت ها و مزایا جراحی لازک چشم

• تکنیک های مدیریت احساسات را بیاموزید.

برای درک واقعی چگونگی افزایش هوش هیجانی، متخصصان توصیه می کنند که کنترل احساسات خود را به دست بگیرید. بهبود و افزایش هوش هیجانی به معنای خونسردی در برابر استرس به جای واکنش‌پذیری است. برای آرام ماندن در یک بحران و حفظ آرامش، در لحظه حال مراقب بدن خود باشید.

آگاهی از ارتباط ذهن و بدن خود به شما کمک می کند بر استرس غلبه کنید و با دیگران ارتباط برقرار کنید. اگر پس از پرداختن به استرس خود، همچنان نیاز به رهاسازی احساسات دشوار مانند خشم، ترس یا غم دارید، به خود اجازه استراحت بدهید. با توسعه مهارت عاطفی و افزایش هوش هیجانی، بهتر می توانید خودتان را مدیریت کنید و با دیگران ارتباط برقرار کنید.

• انطباق با احساسات دیگران.

بهبود و افزایش هوش هیجانی روابط شما را متحول می کند. هماهنگی با احساسات خود باعث می شود که از احساسات دیگران بیشتر آگاه شوید و ظرفیت شما را برای روابط سالم افزایش می دهد. شما می توانید نگرانی های دیگران را درک کنید، نشانه های عاطفی را دریافت کنید و به راحتی با دیگران تعامل کنید. وقتی بتوانید به نیازهای عاطفی خود رسیدگی کنید، از نظر عاطفی به عنوان یک شریک، دوست، همکار و عضو خانواده، بیشتر در دسترس هستید.

برای هماهنگی واقعی با احساسات دیگران و افزایش هوش هیجانی، گوش دادن عمیق را تمرین کنید. اکثر مردم گوش دادن را به عنوان انتظار برای پاسخ تلقی می کنند. در حالی که طرف مقابل در حال صحبت کردن است، آنها استدلال خود را فرموله می کنند یا گفتگو را به خود ربط می دهند. این واقعاً گوش دادن نیست. گوش دادن عمیق شامل تایید نظر طرف مقابل و تلاش برای درک آن است، نه اینکه فقط با نظر خود پاسخ دهید.

• از خود دفاع کنید.

وقتی در مورد قاطعیت صحبت می کنیم، منظورمان پرخاشگری یا سلطه جو بودن نیست. ارتباط قاطعانه در واقع سالم ترین و موثرترین سبک ارتباطی است و به معنای جبهه گرفتن در برابر دیگران نیست. ارتباط قاطعانه به این معناست که عقیده یا احساسات خود را به شیوه ای قوی و مطمئن بیان کنید و در عین حال به نظرات دیگران نیز احترام بگذارید.

مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین ضد آفتاب برای فصل تابستان

این روش بخش مهمی از یادگیری چگونگی افزایش هوش هیجانی است، زیرا مستلزم ارتباط مستقیم با دیدگاه، خواسته ها و نیازهای خود در عین احترام به دیگران است. همانطور که با زمینه احساسی خود هماهنگ می شوید، می توانید خود را به گونه ای مطرح کنید که روابط شما را تقویت و عمیق تر کند.

• هیجان زده شوید و اقدام کنید.

یک تصمیم واقعی با این واقعیت سنجیده می‌شود که شما اقدام جدیدی انجام داده‌اید. برای اینکه واقعاً در چگونگی بهبود و افزایش هوش هیجانی تسلط داشته باشید، باید تمرین کنید. یک هدف یا نقطه عطف جدید تعیین کنید و پیشرفت خود را دنبال کنید. از منطقه امن خود فاصله بگیرید و با افراد زندگی خود گفتگوهای معنادارتری داشته و حضور بیشتری داشته باشید.

استفاده از یک مربی برای کمک به رشد و افزایش هوش هیجانی بسیار کمک کننده است. به صورت هدفمند خود را در موقعیت هایی قرار دهید که هوش هیجانی مورد نیاز است. وقتی تسلط عاطفی خود را با پاسخگویی به دیگران به کار می گیرید، در روابط شخصی و حرفه ای خود پاداش خواهید گرفت.

مطلب پیشنهادی: هر آنچه که باید درباره زگیل تناسلی بدانید!

سخن پایانی

هوش هیجانی توانایی مدیریت و شناسایی احساسات خود، ابراز آنها به روش های محترمانه و مفید است. در محل کار، این به پاسخگویی با بازخورد حمایتی کمک می کند و ممکن است به شما در درک بهتر همکارانتان کمک کند. ویژگی های هوش هیجانی شامل خودآگاهی، توانایی مدیریت پاسخ های عاطفی، همدلی و توانایی حفظ روابط سالم است. بهبود و افزایش هوش هیجانی یک فرایند مداوم است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال، انجام و تمرین راهکارهای ذکر شده در مقاله فوق می تواند شما را به خودآگاهی، همدلی و مهارت های اجتماعی بهتر هدایت کند.

سوالات متداول