گاز معده در کودکان یا به اصطلاح باد شکم در کودکان خردسال یک مشکل بسیار جدی است. گازهای انباشته شده در روده و معده نه تنها شکم را باد می‌کنند، بلکه دیواره روده را نیز کش می‌دهند. در ماه های اول پس از تولد، مشکلات شکم در نوزادان عمدتاً به دلیل عملکرد آنزیمی توسعه نیافته سیستم گوارش ظاهر می‌شود.
مادران باید درک کنند که افزایش تشکیل گاز یک بیماری نیست، بلکه یکی از علائم اختلالات گوارشی است. اگر کودک معده ورم کرده‌است، وحشت نکنید، اما لازم است هر چه سریعتر مشکل او را از بین ببرید. در ادامه مطلب از ویکی درمان به علل گاز معده در کودکان می پردازیم.
علائم گاز معده در کودکان
در نوزادان یک و نیم تا سه ماهه نفخ به صورت قولنج روده ظاهر می‌شود. شکم نوزاد متورم می شود، کودک با صدای بلند گریه می‌کند، صورتش قرمز می‌شود، مشت هایش را گره می‌کند و سعی می‌کند آنها را به شکمش فشار دهد. بچه‌های بزرگتر معمولاً واکنش شدید نشان نمی‌دهند، اما می‌توانند از غذا خوردن امتناع کنند یا بد بخوابند. کسانی که قادر به توصیف احساسات خود هستند از درد شکم و سنگینی در تنفس شکایت دارند. و البته مهم‌ترین گاز معده در کودکان، شکم گرد، متورم و سفت است که حتی بدون نیاز به بهترین دکتر معده نیز قابل مشاهده است.
چرا گاز معده در کودکان پیش می‌آید؟
تشکیل گاز یک فرآیند فیزیولوژیکی طبیعی است که به دلیل ورود هوا به دستگاه گوارش همراه با غذا اتفاق می‌افتد. در معده نیز، مواد مختلف آزاد شده از غذاهایی که اخیراً هضم شده اند به آن می‌پیوندند. در حالت طبیعی، گازها به سادگی از بدن در حین اجابت مزاج خارج می‌شوند یا به دیواره روده جذب می‌شوند.
با این حال، اگر تشکیل گاز بیش از حد قوی باشد، منجر به ایجاد نفخ می‌شود. بیشترین آسیب را از گاز معده در کودکان مشاهده می‌شود. مقدار زیادی گاز در معده علائم ناخوشایند زیادی ایجاد می‌کند، بنابراین کودک بسیار دمدمی مزاج می‌شود و حتی ممکن است از خوردن امتناع کند.
علت گاز معده در کودکان
همه کودکان با پدیده‌ای مانند گاز معده در کودکان مواجه نیستند. البته برخی از علائم آن تقریبا در همه ظاهر می‌شود، اما برخی از نوزادان از تجمع گازها در معده بسیار رنج می‌برند. دلایل این پدیده ممکن است مشکلات تغذیه‌ای و تغذیه نامناسب، مقدار زیادی هوا که هنگام خوردن و آشامیدن وارد معده می‌شود و همچنین دیس باکتریوز باشد.
علاوه بر این، لازم است دما را به دقت کنترل کنید، زیرا نفخ می‌تواند نتیجه گرمای شدید باشد. اما شایع ترین علت، گاز معده در کودکان، تغذیه نامناسب است. متخصصان توصیه می‌کنند که کودک را بیش از ۱ بار در ۲ ساعت به سینه نگذارید و از وقفه‌های طولانی بین شیردهی خودداری کنید. بنابراین کودک با میل متوسط غذا می‌خورد که باعث کاهش هوای ورودی به معده می‌شود.
درمان گاز معده در کودکان
اقدامات درمانی بستگی به علتی دارد که بر ظاهر تورم تأثیر گذاشته است. درمان با حذف عوامل تحریک‌کننده آغاز می‌شود که شامل یک رژیم غذایی مقوی به جای غذاهای سرخ شده، دودی و تند است. پیش بینی حملات گاز معده در کودکان و نفخ شکم دشوار است، بنابراین والدین باید همیشه آماده کمک به کودک خود باشند. اولین اقدام این است که شکم و معده کودک را کمی ماساژ دهید. برای انجام این کار، چند دقیقه، معده در جهت عقربه‌های ساعت نوازش می‌شود. همچنین برای چند دقیقه پاهای کودک را خم کرده و باز کنید.
اگر این روش‌ها کمکی نکرد، باید از دارو استفاده کنید که آنها توسط پزشک تجویز و منحصراً در دوز تعیین شده توسط پزشک اطفال استفاده می‌شوند. به عنوان جایگزینی برای داروها، می‌توانید از روش‌های خانگی مانند جوشانده بابونه، شوید یا رازیانه استفاده کنید. اما استفاده از آنها باید با تایید پزشک باشد. همچنین، برای از بین بردن گاز معده در کودکان، پزشک داروهایی بر پایه سیمتیکون تجویز می‌کند.
اقدامات پیشگیرانه رفع گاز معده در کودکان
تعدادی توصیه وجود دارد که باعث ترشح گاز معده در کودکان می‌شود. هر مادر باید به آنها توجه کند:
- قبل از شیر دادن به نوزاد، باید کودک را چند دقیقه روی شکم بگذارید.
- پس از غذا خوردن به مدت ۵-۱۰ دقیقه، کودک را با زاویه ۴۵ درجه نگه دارید تا هوا خارج شود.
- رژیم غذایی یک مادر شیرده را فراموش نکنید. غذاهایی که می‌توانند نفخ را در خانم‌ها تحریک کنند، باعث نفخ شکم در کودک نیز می‌شوند.
- از قنداق کردن تنگ خودداری کنید تا کودک بتواند آزادانه پاهای خود را حرکت دهد.
- در کودکان بزرگتر نیز، باید رژیم غذایی مناسبی برای آنها باشید، غذاهایی که باعث افزایش نفخ می‌شوند مانند شکلات، کلوچه، نوشابه های گازدار، کلم و حبوبات را در رژیم غذایی آنها کمتر استفاده کنید. همچنین، مهم است که کودک یک سبک زندگی فعال داشته باشد، زیرا عدم تحرک بدنی یکی از دلایلی است که باعث افزایش گاز معده در کودکان می‌شود.
عواقب درمان نشدن گاز معده در کودکان
اگر دلایلی که منجر به سفت شدن معده می‌شود درمان نشود، می‌تواند منجر به دیس باکتریوز مداوم شود. نقض فلورا، یعنی نسبت باکتری‌هایی که در روده‌ها زندگی می‌کنند، منجر به تجزیه نشدن غذا می‌شود. با درمان دیرهنگام، این یک تهدید مستقیم برای زندگی کودک است. سفت شدن معده از علائم بسیاری از بیماری‌هاست و نباید آن را نادیده گرفت. همچنین، نفخ روده باعث ناراحتی‌های زیادی می‌شود، بنابراین لازم است تمام اقدامات برای رفع علل و جلوگیری از عواقب آن انجام شود.
سوالات متداول
چه مواد غذایی باعث تولید گاز معده در کودکان می شود ؟
کلم، پیاز، گلابی، غلات، پنیر، سیب، گندم، ماست، هلو، سبوس گندم همگی باعث تولید گاز معده می شود. اما به یاد داشته باشید مواد غذایی ذکر شده برای کودکان بسیار ضروری است بنابراین میزان مصرف باید کنترل شود.
آیا برنامه غذایی مادر، می تواند باعث گاز معده در کودکان شیرخوار شود ؟
بله، سبزیجاتی مانند کلم و گل کلم می توانند روی کودک شیرخوار تاثیر بگذارد. به همین دلیل توصیه می شود مادران به مواد غذایی که مصرف می کنند توجه داشته باشند.
