وضعیت دردناک و آزاردهنده انسداد مجاری شیر، یکی از مشکلات شایع برای مادران شیرده است که باعث احساس سوزش در نوک پستان‌های مادر می‌شود. در سال ۲۰۱۱ با انجام تحقیقات و آزمایشات مختلف روی ۱۱۷ زن شیرده؛ نتیجه نشان داد که ۴.۵ درصد از مادران در سال اول شیردهی، دچار انسداد مجاری شیر شده‌اند و این انسداد باعث ورم، عفونت و درد سینه های آن‌ها بوده است.
اگرچه گرفتگی و مسدود شدن مجاری شیر می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد، اما معمولا با درمان‌های خانگی قابل درمان است. حال قصد داریم در ادامه مطلب از ویکی درمان به بررسی روش های مؤثر برای درمان انسداد مجاری شیر در مادران شیرده بپردازیم.
انسداد مجاری شیر چگونه است؟
هنگامی که شیر کافی از سینههای مادران شیرده خارج نشود، مجاری شیر (کانال‌های کوچکی در زیر پوست و پایین‌تر از هاله سینه) ملتهب می‌شوند و انسداد مجاری شیر اتفاق می‌افتد.
شیری که به صورت لخته‌های کوچک تولید می‌شود؛ درون مجاری شیرزا حرکت می‌کند و به نوک سینه، یعنی منبع تغذیه نوزاد می‌رسد. حال اگر شیر به موقع از سینه خارج نشود، مجاری ملتهب و متورم می‌شوند و انسداد مجاری شیر رخ می‌دهد.
لازم است بدانید که ماندن شیر در مجاری، به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد که در ادامه به شرح کامل این دلایل می‌پردازیم.
مطلب پیشنهادی : لیزر مو زائد در شیردهی
دلایل انسداد مجاری شیر چیست؟
همانطور که گفتیم، انسداد و گرفتگی مجاری شیر در مادران شیرده به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد که مهم‌ترین دلایل آن عبارت است از:
- زمانی که به صورت ناگهانی و یک‌باره، کودک از شیر گرفته شود.
مادران شیرده لازم است تا بر حسب سن کودک و دفعات تغذیه او، کم کم کودک خود را از شیر بگیرند. چراکه گرفتن ناگهانی کودک از شیر، باعث انباشته شدن شیر در سینههای مادر می‌شود و در نتیجه امکان ابتلا به انسداد مجاری شیر افزایش می‌یابد. - زمانی که کودک به صورت مداوم فقط از یک سینه مادر شیر بخورد.
مادران شیرده نباید فقط از یک سینه خود به کودک شیر بدهند. چراکه توجه به یک سینه به طور مداوم، خطر انسداد مجاری شیر در سینه دیگر را افزایش می‌دهد. لذا لازم است که مادران شیرده، همیشه یک سینه خود را کاملا از شیر خالی کنند و سپس به سراغ سینه دیگر بروند. - زمانی که برنامه شیردهی کودک تغییر کند.
تغییر ناگهانی برنامه شیردهی کودک نیز می‌تواند باعث انسداد مجاری شیر شود. یعنی اگر مادر شیرده که روزی پنج مرتبه به کودک خود شیر می‌دهد؛ ناگهان شیردهی را به تنها دو مرتبه در روز کاهش دهد، شیر معمول از سینه مادر خارج نمی‌شود و گرفتگی مجاری شیری اتفاق می‌افتد.
توجه داشته باشید که فاصله زیاد بین دفعات شیردهی نیز، امکان انسداد مجاری را افزایش می‌دهد. - زمانی که مادر شیرده از لباس‌ها و سینه‌بند تنگ استفاده کند.
سینه‌بند تنگ، فشار دائمی بر سینههای مادر وارد می‌کند که این فشار منجر به باریک شدن مجاری شیر می‌شود و آن‌ها را در معرض انسداد قرار می‌دهد. - زمانی که سینه مادر دچار جراحت شود.
گاهی ضربه یا آسیب به سینههای مادر شیرده ممکن است به مجرای شیر آسیب برساند و آن‌ها را در معرض انسداد قرار دهد.
انسداد مجاری شیر چه علائمی به همراه دارد؟
معمولا انسداد مجاری شیر در مادران شیرده، علائم زیر را به همراه دارد:
- سوزش سینه
- توده در سینه، معمولا در اطراف نوک سینه
- قرمزی اطراف توده
- حساسیت و سوزش هنگام شیردهی
- احساس گرما و تورم در سینه‌ها
- جریان کم‌تر شیر در یک سینه
توجه داشته باشید که در صورت تشدید این علائم، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
مطلب پیشنهادی : افزایش شیر مادر
روش‌های مؤثر برای درمان انسداد مجاری شیر
معمولا گرفتگی و انسداد مجاری شیر را می‌توان در خانه درمان کرد و اگر این اختلال در زمان مناسب درمان نشود، ممکن است منجر به عفونت جدی سینه یعنی ماستیت شود. بنابراین قصد داریم تا به معرفی چند روش خانگی مؤثر برای نحوه درمان مجرای شیر مسدود شده بپردازیم که این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:
- دوش آب گرم
گرفتن دوش آب گرم برای درمان مشکلات ناشی از مجرای شیر مسدود شده بسیار مؤثر می‌باشد. لذا لازم است تا مادران شیرده که دچار گرفتگی مجاری شیر شده‌اند، دوش آب گرم بگیرند و سینه‌هایشان را زیر آب گرم ماساژ دهند.
البته توجه داشته باشید که استفاده از آب خیلی گرم ممکن است پوست سینه‌ها را بسوزاند. - تخلیه شیر با شیردوش
برای رفع حالت دردناک انسداد شیر، بهتر است تا هر سه ساعت یکبار شیر سینه‌ها تخلیه شود. درواقع برای تسکین این درد آزاردهنده، مادران شیرده باید هر ۱۵ دقیقه شیردوشی را انجام دهند. - تغییر برنامه شیردهی نوزاد
اجرای تغییر برنامه شیردهی نوزاد، برای درمان مشکل انسداد مجاری شیر بسیار مؤثر می‌باشد. لذا مادران شیرده برای خروج شیر اضافی از سینه‌هایشان، لازم است تا به نوزاد خود شیر بیشتری دهند.
حال اگر نوزاد خیلی زود سیر می‌شود؛ بهتر است با استفاده از یک دستگاه شیردوش، باقی‌مانده شیر از سینههای مادر تخلیه شود. - ماساژ سینه‌ها
انجام ماساژ بر روی سینه‌ای که دارای مجرای شیری مسدود شده است، می‌تواند به بهبود این مشکل تا حد قابل توجهی کمک کند. لذا مادران شیرده می‌توانند سینههای خود را جهت رفع حالت آزاردهنده‌ای که دارند؛ ماساژ دهند و پس از ماساژ با استفاده از انگشت اشاره و انگشت شست، شیر گیر کرده در مجرای مسدود شده را خارج کنند. - نوشیدن آب
نوشیدن آب به میزان کافی به طور مؤثری مشکل انسداد مجاری شیر را درمان می‌کند. بنابراین بهتر است که مادران شیرده، هر روز دست کم هشت تا ده لیوان آب بنوشند. چراکه نوشیدن آب به مقدار کافی سبب می‌شود تا شیر به راحتی از سینه‌ها خارج شود. - استفاده از یخ
مادران شیرده برای کاهش درد سینه‌ها لازم است تا یخ را خرد کنند و آن را درون یک پارچه مرطوب قرار دهند و درست قبل از شیر دادن به نوزاد، روی نوک سینه آسیب‌دیده استعمال کنند تا به این ترتیب، درد ناشی از مجرای مسدود شده به میزان قابل توجهی کاهش یابد. - طب سوزنی
طب سوزنی یک درمان طبیعی و اثربخش برای باز کردن مجرای شیر مسدود شده می‌باشد. چراکه طب سوزنی سبب می‌شود تا گرمای درونی و التهاب سینههای مادران شیرده کاهش یابد.
سخن آخر
با همه این تفاسیر؛ اگر دچار انسداد مجاری شیر در سینه‌هایتان شده‌اید و درمان‌های خانگی مشکل شما را رفع نکرده است، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید و با او مشورت نمائید. چراکه این کار باعث کم شدن یا از بین رفتن نگرانی‌های شما می‌شود.
سوالات متداول
چه زمانی به علت انسداد مجرای شیر باید به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر پس از استراحت، کمپرس، ماساژ و شیردهی مکرر به مدت ۲۴ ساعت، سینه شما هنوز درد می کند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. زیرا در صورت نادیده گرفتن چنین شرایطی ممکن است به بیماری عفونت پستان شدید مبتلا شوید.
شایع ترین و مهم ترین علائم انسداد مجرای شیر کدام است ؟
درد در یک ناحیه خاص در سینه، گرما و تورم سینه، ایجاد یک توده متورم و همراه با احساس درد شدید در سینه از علائم رایج انسداد مجاری شیر می باشد.
