جفت سر راهی زمانی رخ می دهد که جفت در قسمت تحتانی رحم قرار می گیرد و باعث انسداد کامل و یا بخشی از رحم می شود. جفت سر راهی یکی از علت های مهم خونریزی در سه ماهه دوم و سوم است. زمانی که مقدار مورتالیتی و موربیدیتی افزایش پیدا می کند این اتفاق را به همراه دارد. جفت رابطه تغذیه بین مادر و فرزند را انجام می دهد. جفت اکسیژن و مواد مغذی که برای رشد جنین لازم است را فراهم می سازد و مواد زائد را از طریق خون جنین خارج می کند. جفت به دیواره رحم چسبیده است و جنین با بند ناف به آن متصل است.
مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین دکتر زنان در تهران
جفت سر راهی باعث خونریزی بسیار شدید در حین زایمان و یا قبل از آن هست. مادرانی که جفت سر راهی دارند نباید کارهای سنگین انجام بدهند و برای زایمانی مطمئن باید سزارین شوند.
علائم جفت سر راهی
- خونریزی از واژن به رنگ قرمز روشن که بدون درد است و در طول نیمه دوم بارداری اتفاق می افتد اصلی ترین علائم جفت سر راهی است.
- مقدار این خونریزی به تدریج افزایش می یابد.
- این خونریزی اغلب بدون درمان قطع می شود اما دوباره بعد از چند روز یا چند هفته شدت می گیرد.
- در بعضی از خانم ها درد رحمی به همراه دارد.
اگر در سه ماهه دوم و یا سه ماهه سوم دچار خونریزی شوید باید فوراَ با پزشک خود تماس حاصل فرمایید. اگر خونریزی بیش از حد بود با اورژانس تماس بگیرید.
علل جفت سر راهی
جفت در محل جانشینی جنین در داخل رحم رشد می کند. اگر جنین در قسمت تحتانی رحم جانشین شود؛ پس جفت در سرویکس تشکیل شده و جفت سر راهی به وجود آمده است. اغلب جفت سر راهی در سونوگرافی سه ماهه دوم تشخیص داده می شود. اگر جفت کامل در نزدیکی سرویکس قرار نگرفته باشد و خیلی کم رو به پایین باشد، در طول بارداری با بزرگ تر شدن رحم امکان بالا کشیده شدن هست و این موضوع حل می شود و اگر جفت کامل بر روووی سرویکس باشد حتی با بزرگ تر شدن رحم هم این موضوع حل نمی شود.
انواع جفت سر راهی
- اسکار (محل جراحی) درون رحم، دقیقاَ مانند جراحی قبلی که انجام شده بر رحم
- جفت بسیار بزرگ، مثل بارداری های چند قلویی
- سن ۳۵ و بالای ۳۵ مادران
- زایمان قبلی
موارد خطرناک جفت سر راهی
اغلب مادرانی بیشتر در معرض خطر هستند که عمل قبلی بر روی رحم داشتند.
- سابقه عمل سزارین
- سابقه کورتاژ
- عمل جراحی برداشت فیبروم رحم
- داشتن سابقه حداقل یکبار زایمان
- داشتن سابقه جفت سر راهی در بارداری قبل
- سن ۳۵ و یا بالا تر مادر
- نژاد غیر سفید پوست
- مصرف نیکوتین و سیگار
مطلب پیشنهادی: هرآنچه که باید درباره علائم سقط جنین بدانید!
عوارض جفت سر راهی
جفت سر راهی دو عوارض مهم دارد: خونریزی شدید و نوزاد متولد شده نارس. خونریزی شدید به این صورت است که خونریزی قبل و یا در حین زایمان و یا ساعاتی پس از زایمان برای مادر پیش می آید و موجب خطر مادر می شود. خونریزی شدید قبل از زایمان باعث سزارین زود هنگام و تولد نوزاد نارس است.
روش های تشخیص
جفت سر راهی را با توجه به روتین مراقبت های بارداری، داشتن خونریزی و مراجعه به سونوگرافی و پزشک انجام می شود. تشخیص دقیق جفت سر راهی نیاز به هر دو سونوگرافی شکم و ترانس واژینال دارد. در برخی موارد تشخیص جفت سر راهی با MRI انجام می شود تا جای قطعی مشخص شود.
اگر پزشک متخصص به وجود آن شک داشته باشد معاینات واژن را انجام نمی دهد تا از خطر خونریزی جلوگیری کند. قبل از زایمان اغلب برای مشخص شدن محل جفت و وضعیت جنین سونوگرافی انجام می دهند.
درمان
درمان جفت سر راهی به عوامل مختلفی مانند: مقدار خونریزی، توقف خونریزی، زمان باقی مانده از بارداری، سلامتی مادر، میزان سلامتی جنین و موقعیت قرار گیری جنین و جفت بستگی دارد. اگر مادر خونریزی نداشته باشد یا خونریزی کمی داشته باشد پزشک استراحت مطلق در خانه را توصیه می کند. در بعضی از موارد امکان دارد مادر نیاز به استراحت مطلق داشته باشد و فقط در صورت نیاز به صورت نشسته یا ایستاده باشد؛ حتی ورزش های دوران بارداری هم قطع می شود. امکان دارد پزشک توصیه کند از رابطه جنسی خودداری کنید چون باعث آغاز خونریزی می شود.
مادران باید گوش به زنگ باشند تا در صورت شروع خونریزی با آمادگی کامل سریع به بیمارستان مراجعه کنند. اگر خونریزی داشته باشید در صورت لزوم امکان بستری در بیمارستان وجود دارد و حتی ممکن است به خون نیاز داشته باشید تا خون از دست رفته تامین شود.
امکان دارد در این شرایط پزشک بتواند از زایمان زودرس جلوگیری کند و یا امکان دارد پزشک برای سلامت جنین عمل سزارین را انجام دهد که این اتفاق بعد از هفته ۳۶ بارداری معمولاَ می افتد. اگر خونریزی شما کنترل نشد پزشک به ناچار مجبور به عمل سزارین می شود حتی اگر جنین نارس باشد.
کلام اخر
بارداری باید با فکر کردن به اتفاقات خوب پیش برود اما اگر زمانی برای شما جفت سر راهی اتفاق افتاد این را بدانید که استرس شما و یا اطرافیا بر روی فرزند شما تاثیرات مخرب می گذارد. در صورت اتفاق افتادن اطلاعات خود را بالا ببرید تا بتوانید شرایط را کنترل کنید و به درمان جفت سر راهی خود کمک کنید. با مادرانی که تجربه جفت سر راهی داشتند صحبت کنید. استراحت خود را شروع کنید و با پزشک خود در ارتباط باشید.
