به رگ‌های بزرگ‌شده و متورم ناشی از مشکلات دریچه‌های رگها یا ضعف دیواره‌ی رگها، واریس گفته می‌شود. این مشکل در زنان باردار، مخصوصاً آن‌هایی که در خانواده‌شان سابقه این بیماری وجود دارد، دیده می‌شود.
در دوران بارداری بزرگ شدن رحم باعث فشار بر رگ‌هایی که خون را از پاها به قلب برمی‌گردانند می‌شود و خارج شدن خون از پاها دشوار می‌شود (درصورت بارداری چندقلو، حتی فشار بیشتری هم بر رگها عمقی پا وارد خواهد شد). این امر باعث تجمع خون و تورم یک یا چندین رگ خواهد شد.
واریس چیست؟
واریس به برجسته شدن و پیچ خوردگی رگها گفته می‌شود که اکثراً در پاها دیده می‌شود. این رگها معمولاً آبی یا بنفش بوده و می‌توانید آن‌ها در زیر سطح پوست حس کنید.
رگها عضلاتی قوی برای جریان دادن خون به جلو ندارند و برای بازگرداندن خون به قلب به دریچه‌های یک‌طرفه و عضلات پا وابسته هستند. وقتی که دریچه‌ها مشکل داشته باشند، خون در رگ‌های پاها جمع می‌شود. این امر باعث افزایش فشار و متسع شدن رگها می‌شود.
اگر تاکنون این مشکل را تجربه نکرده‌اید، بارداری باعث تغییرات زیادی در بدنتان خواهد شد و برخی از این تغییرات می‌توانند باعث واریس شوند.
- پروژسترون- این هورمون در طول بارداری افزایش می‌یابد. این هورمون برای یک بارداری سالم ضروری است اما باعث شل شدن و ریلکس شدن رگها نیز می‌شود. خون در این رگ‌های شل نمی‌تواند به راحتی قبل جریان داشته باشد. با تجمع خون فشار بر رگها افزایش یافته و رگها بزرگ و برجسته می‌شوند.
- افزایش خون- میزان خون در بدن زنان باردار در طول بارداری افزایش می‌یابد. افزایش حجم خون به معنای افزایش خون داخل رگ‌هاست و این امر باعث افزایش فشار بر دریچه‌ها و دیواره‌های رگها می‌شود.
- فشار رحم- رشد جنین در داخل رحم باعث فشار بر احشاء و رگ‌های شکم خواهد شد. خون برای برگشتن به قلب از رگ‌های پا به سمت رگ‌های لگن و زیر شکم جریان می‌یابد. فشار رحم بر این عروق لگنی باعث مسدود شدن مسیر جریان خون از پاها می‌شود.
حالا که فهمیدید چرا در طول بارداری احتمال ابتلا به واریس در شما بیشتر است، بیایید ببینیم برای جلوگیری از این مشکل چه کاری باید انجام دهیم.
عوامل خطر برای ابتلا به واریس
عوامل ارثی
اگر افراد دیگری در خانواده‌تان در طول بارداری به واریس مبتلا شده‌اند، خطر ابتلا در شما بالا خواهد بود.
سوابق قبلی
اگر در گذشته مبتلا به واریس بوده‌اید، احتمالاً در دوران بارداری نیز مجدداً مبتلا خواهید شد.
وزن
اگر شاخص توده‌ی بدنی شما (BMI) بالا باشد، احتمال ابتلا به واریس در شما بیشتر خواهد بود.
ایستادن یا نشستن
ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت می‌تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به واریس شود.
علائم واریس در دوران بارداری چیست؟
علائم واریس در دوران بارداری عبارتند از:
- رگ‌های خونی بنفش تیره یا آبی‌رنگ در ران‌ها و ساق پا، معمولاً در سه ماهه‌ی دوم بارداری
- درد، حساسیت، سنگینی یا تورم پاها که با تورم قوزک و پایین پا در زمان ایستادن طولانی‌مدت همراه است
چگونه واریس در دوران بارداری را درمان کنیم؟
در دوران بارداری برای جلوگیری از آسیب به بدن، نباید از درمان‌های رایج و متداول مانند اسکلروتراپی و لیزردرمانی استفاده کرد. با این حال درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی وجود دارند که می‌توانند واریس را درمان کرده یا جلوی پیشرفت آن را بگیرند. این درمان‌ها عبارتند از:
تحرک داشتن
تحرک داشتن در دوران بارداری دشوار خواهد بود؛ ممکن است خسته باشید و یا بزرگی شکمتان مزاحمتان باشد. اما باید عضلات پاهایتان را حرکت دهید تا خون از پاهایتان خارج شود. اگر سؤالی درباره‌ی پیاده‌روی دارید می‌توانید از متخصص زنان و زایمانتان بپرسید تا مطمئن شوید که راه خوبی برای تحرک داشتن در دوران بارداری هست یا خیر.
کنترل وزن
ممکن است در دوران بارداری اشتهای زیادی داشته باشید، اما افزایش وزن باعث افزایش فشار بر رگها خواهد شد. البته افزایش وزن در این دوران طبیعی است، اما نباید خیلی زود وزنتان زیاد شود. متخصص زنان و زایمان شما به شما خواهد کفت که در فاصله‌ی مراجعاتتان چقدر وزن باید اضافه کنید.
کاهش فشار
در طول روز پاهایتان را بالا بگیرید و بهتر است که بالاتر از سطح قلب قرار گیرند. از گرانش زمین برای تخلیه‌ی خون از رگ‌های پاهایتان کمک بگیرید. وقتی که به رختخواب می‌روید زیر پاهایتان بالشتی قرار دهید تا در زمان استراحتتان خون راحت تخلیه شود. اگر در طول روز زیاد سرپا می‌ایستید، کمی استراحت کنید و بنشینید و پاهایتان را بالا بگیرید.
پوشیدن جوراب واریس
جوراب‌شلواری یا جوراب‌های ساق‌بلند فشاری باعث فشار بر پاها می‌شوند. این فشار با فشار وارده از داخل رگها مقابله کرده و باعث جلوگیری از تورم و بزرگ شدن رگها خواهد شد. اگر از جوراب واریس استفاده می‌کنید، باید پاهایتان را بالا قرار دهید و آن‌ها را یکسان بالا بکشید. همچنین در ساق پا یا کشاله‌ی ران نباید احساس فشار کنید. سعی کنید تمام طول روز از جوراب‌هایتان استفاده کنید و در کنار آن ۱۰-۱۵ دقیقه ورزش بالا گرفتن پاها را انجام دهید.
نپوشیدن کفش پاشنه بلند
کفش‌های پاشنه بلند باعث جلوگیری از عملکرد عضلات پا شده و این امر باعث تجمع خون در رگها می‌شود. اگر حتماً باید کفش پاشنه بلند بپوشید، فقط برای موارد خاص از آن‌ها استفاده کنید و برای کارهای روزانه کفش تخت بپوشید.
اجتناب از روی هم انداختن پاها
روی هم انداختن پاها مانع خارج شدن خون از رگها و افزایش فشار داخل آن‌ها می‌شود.
خوابیدن به پهلوی چپ
خوابیدن به پهلوی چپ باعث کاهش فشار بر شکم شده و کمک می‌کند که در زمان خواب خون رگ‌های پاها تخلیه شود.
واریس بعد از زایمان
واریس در اغلب موارد چند ماه بعد از زایمان برطرف می‌شود، در برخی موارد هم این مشکل باقی خواهد ماند. اگر در دوران بارداری به واریس مبتلا شدید و بعد از زایمان برطرف نشد، راه‌هایی برای درمان وجود دارد.
متخصصین واریس پیشنهاد می‌کنند که برای شروع درمان کمی بعد از زایمان صبر کنید. دلیل این امر این است که هورمون‌های شما همچنان متغیر هستند و روی رگ‌هایتان اثر می‌گذارند. با زمان دادن به هورمون‌ها برای به تعادل رسیدن، واریس هم خود به خود برطرف خواهد شد. اگر اینگونه نباشد روش‌های خوبی برای درمان در دسترس هستند:
- لیزردرمانی داخلی: در این درمان از نور و گرمای لیزر برای نابود کردن رگ‌های مشکل‌دار و بهبود جریان خون استفاده می‌شود.
- اسکلروتراپی: در اسکلروتراپی یک ماده‌ی شیمیایی به داخل رگ تزریق می‌شود تا دیواره‌های آن از بین برود و دیگر نتواند خون را انتقال دهد.
- ابلیشن با کمک کاتتر که از گرمای امواج رادیوفرکانسی یا لیزر برای نابودی رگ و نهایتاً مسدود کردن آن استفاده می‌کند.
- برداشتن رگ با جراحی یا استریپینگ.
ممکن است بخواهید تا بعد از زایمان درمان واریس را به تعویق بیندازید. حتی اگر قبلاً درمان شده باشید، مجدداً واریس در اواخر بارداری رخ خواهد داد.
/سلب مسئولیت: تحریریه‌ی ویکی درمان در تهیه این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد./
