از هر ۱۰۰۰ کودک در جهان تقریبا ۲ تا ۴ نفر از آن‌ها به فلج مغزی کودکان مبتلا میشوند. اگرچه فلج مغزی بیماری واگیرداری نیست، اما یکی از شایع‌ترین علل ضعف عضلات در کودکان است. در واقع فلج مغزی به گروهی از بیمار‌ی‌ها گفته میشود که در آن بیمار توانایی حرکت عضلات و هماهنگی بین آن‌ها را از دست می‌دهد و همچنین در موارد زیادی؛ بینایی، شنوایی و احساسات نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. حال در ادامه این محث از ویکی درمان به بررسی دلایل و علائم فلج مغزی در کودکان می‌پردازیم.
علائم فلج مغزی در کودکان چیست؟
علائم فلج مغزی در کودکان، از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است. در برخی افراد فلج مغزی باعث مشکلات حرکتی میشود و در موارد دیگر، کودک را با مشکل در گرفتن و بلند کردن اشیا رو به رو میکند. علائم ممکن است در طول زمان بهتر شوند و یا این که در حالت شدیدتری بیمار را درگیر کنند، این علائم بسته به قسمتی از مغز که تحت تأثیر قرارگرفته است متفاوت خواهند بود. علائمی همچون:
- کودکان دچار فلج مغزی، در سنین نوزادی و کودکی معمولا دیرتر از دیگر کودکان شروع به حرکت‌های طبیعی و رفتاری مانند غلتیدن، نشستن بدون کمک و یا لبخند زدن می‌کنند.
- غیرطبیعی بودن رشد عضلات (کم یا زیاد) که باعث سفت شدن بیش از حد آن‌ها یا برعکس، شل شدن عضلات میشود.
- فلج مغزی در کودکان باعث میشود تا صحبت کردن برای کودکان سخت شده و معمولا در حرف زدن، پیشرفت کندی دارند.
- عدم هماهنگی عضلات، لرزش و حرکات غیر ارادی
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در جویدن و بلع غذا
- مشکلات عصبی از جمله تشنج، مشکلات مغزی و نابینایی
- فلج مغزی در کودکان باعث میشود که کودک، به استفاده از یک سمت از بدن تمایل داشته باشد.
شایان ذکر است؛ نشانه‌های بروز فلج مغزی در کودکان، معمولا از سه سالگی شروع میشود.
دلایل مهم بروز فلج مغزی در کودکان چیست؟
بسیاری از نوزادان ممکن است با فلج مغزی به دنیا بیایند ولی شاید در طول ماه‌های اول زندگی و یا سال‌های ابتدایی بیماری، علائمی نداشته و بیماری نمود پیدا نکند. اما معمولا قبل از ۳ یا ۴ سالگی خود را نشان می‌دهد. البته فلج مغزی معمولا قبل از تولد ایجاد میشود ولی امکان ایجاد این بیماری در حین تولد و یا در سال‌های اولیه نیز وجود دارد. حال عوامل شایع بروز فلج مغزی در کودکان عبارت است از:
- کمبود اکسیژن در هنگام تولد، میتواند یکی از دلایل فلج مغزی در کودکان باشد:
تعدادی از نوزادان در هنگام زایمان و تولد ممکن است از اکسیژن کافی محروم شوند. در گذشته تصور میشد که این کمبود اکسیژن است که مهم‌ترین دلیل فلج مغزی در کودکان می‌باشد؛ اما با مطالعه ای که در سال ۱۹۸۰ انجام شد، مشخص شد که تنها ده درصد از فلج‌های مغزی به دلیل محرومیت از اکسیژن هنگام زایمان بوده است. - زردی شدید نوزاد نیز یکی از شایع‌ترین موارد فلج مغزی در کودکان می‌باشد:
این مسئله در ابتدا و با یک زردی خفیف باعث آسیب به نوزاد نمی‌شود و در منزل قابل درمان است؛ ولی اگر زردی به حد شدید برسد ممکن است خطرات زیاد و عواقب جبران ناپذیری به بار بیاورد. این عوارض از ناشنوایی تا فلج مغزی در کودکان را در بر می‌گیرد. - رشد غیر طبیعی مغز نیز میتواند باعث فلج مغزی در کودکان و اختلال در رشد مغز گردد:
این اتفاق میتواند روی ارتباط بین مغز و عضلات بدن و دیگر فعالیت‌های بدن تأثیر بگذارد. به خصوص در طول شش ماه اول بارداری که مغز جنین آسیب پذیرتر است. این آسیب ممکن است به خاطر جهش در ژن‌های مسئول رشد طبیعی مغز، عفونت‌هایی خاص مثل توکسوپلاسموز، بیماری‌های انگلی، ویروس‌ها و جراحت سر باشد. - خونریزی مغزی نیز گاهی اوقات باعث بروز فلج مغزی در کودکان میشود:
خونریزی مغزی به دلیل سکته مغزی در جنین رخ می‌دهد. خونریزی مغزی جلوی خون رسانی به بافت‌های اساسی مغز را می‌گیرد و این بافت‌ها ممکن است دچار آسیب یا مرگ شوند و خون خارج شده ممکن است لخته شود و به بافت‌های اطراف صدمه بزند.
مطلب پیشنهادی: آلرژی در کودکان
بررسی انواع فلج مغزی در کودکان
بطور کلی چهار نوع فلج مغزی در کودکان مشاهده شده است:
- فلج مغزی انقباضی
کودکی که مبتلا به این نوع فلج مغزی است؛ معمولا دارای انقباض یا سفتی عضلات در یک سمت بدن است که معمولا یک دست را درگیر میکند، ولی ممکن است پا را نیز درگیر کند. سمتی از بدن که درگیر شده است به خوبی رشد نمی‌کند. این کودکان ممکن است لکنت زبان داشته باشند یا حتی تشنج کنند ولی معمولا بهره هوشی معمولی دارند.
- فلج مغزی دیسکینتیک
دومین حالت شایع فلج مغزی در کودکان است که افراد مبتلا به آن معمولا بهره هوشی نرمال دارند اما تمام بدن آن‌ها تحت تأثیر مشکلات عضلانی قرار گرفته است. عضلات ضعیف و سفت، باعث حرکات غیر ارادی و کنترل نشده در آن‌ها میشود.
- فلج مغزی آتاکسیک
این نوع از فلج مغزی معمولا در تعادل و هماهنگی اندام‌های بدن اختلال ایجاد میکند و مهارت‌هایی که نیاز به توانایی حرکتی دارند مانند بستن بند کفش، تعویض لباس یا کار با قیچی برای شخص مشکل میشود.
مشکلات تعادلی ممکن است باعث شود که کودک در هنگام راه رفتن پاهایش را در یک راستا قرار ندهد. اکثر کودکان با این نوع فلج دارای بهره هوشی طبیعی و مهارت ارتباطی مناسب هستند اما بعضی‌ها ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشند.
- فلج مغزی هیپوتونیک
این نوع فلج مغزی در کودکان بر اثر ضربه و صدمه به مخچه ایجاد میشود. مشکلات عضلانی زودتر تظاهر می‌یابند. سر و بدن نوزاد مانند عروسک سست خواهد بود و وقتی والدین می‌خواهند اندام کودک را تغییر حالت دهند؛ معمولا کودک، مقاومت کمی دارد. کودک ممکن است به جای دست و پای بسته، با دست و پای باز استراحت کند و در تنفس مشکل داشته باشند.
درمان فلج مغزی در کودکان چگونه است؟
برای فلج مغزی در کودکان، درمان قطعی‌ای وجود ندارد، اما ممکن است علائم و مشکلات مبتلایان را کمتر کند. وقتی تشخیص داده میشود که کودک مبتلا به فلج مغزی است. تیم سلامتی شامل پزشک، متخصص اطفال، گفتار درمان، فیزیوتراپ و… برای رفع مشکلات کودک تلاش می‌کنند.
این مشکلات و نیازها با افزایش سن کودک ممکن است تغییر کند و نوع درمان به نیازهای فرد بستگی دارد. در واقع مهم‌ترین هدف از درمان، دستیابی کودک به استقلال در کارهای خود است.
مطلب پیشنهادی: اسهال کودکان
پیشگیری از فلج مغزی کودکان
در اکثر مواقع فلج مغزی در کودکان قابل پیشگیری نیست، ولی بعضی از کارها باعث کاهش خطر ابتلا میشوند. خانمی که قصد بارداری دارد، باید از واکسیناسیون کامل و درست خود مطمئن باشد و در طول بارداری مهم است که به موارد زیر دقت کند:
- حضور در همه ویزیت‌های قبل از زایمان
- دوری از الکل، تنباکو و داروهای غیر مجاز
- ورزش منظم طبق نظر پزشک و تغذیه سالم
کلام آخر
امید که فرشته کوچک شما همیشه سالم باشد و به بیماری‌های دردناک این چنینی مبتلا نشود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌های بارداری نیز می‌توانید به صفحه مادر و کودک مراجعه کنید.
سوالات متداول
خیر؛ فلج مغزی یک شرایط مادامالعمر بوده، و علائم آن در طول زمان بدتر نمی شود. با درمان و مداخلات درمانی، بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی قادر به رشد بوده و می توانند زندگی مستقل و سازنده ای داشته باشند.
خیر؛ مشکلات یادگیری و ذهنی در کودکان فلج مغزی به سطح آسیب مغزی مرتبط بوده و حدود ۳۰ درصد از این کودکان از نظر ذهنی سالم هستند و می توانند در مدارس عادی ادامه تحصیل دهند. همچنین سایر کودکان فلج مغزی ممکن است انواع بخصوصی از مشکلات یادگیری را تجربه کنند. این موارد شامل دامنه کوتاه توجه، مشکلات برنامه ریزی حرکتی، مشکلات درکی و مشکلات گفتاری است.آیا طول عمر کودکان فلج مغزی کم است؟
آیا همه کودکان فلج مغزی مشکلات یادگیری و ذهنی خواهند داشت ؟
