عفونت ویروسی نیپا چیست؟ + علائم و روش درمان

عفونت ویروسی نیپا (NiV) اولین بار در سال ۱۹۹۸ توسط تیمی از محققان در دانشکده پزشکی دانشگاه مالایا در طی یک شیوع در مالزی شناسایی شد. اکثر بیماران در مالزی که مبتلا به این بیماری تشخیص داده شدند به مرکز پزشکی دانشگاه مالایا مراجعه و تحت درمان قرار گرفتند. این ویروس در سال ۱۹۹۹ جدا و شناسایی شد و به نام روستایی در مالزی به نام Sungai Nipah نامگذاری شده است. خوک ها نیز ممکن است آلوده شوند و میلیون ها خوک توسط مقامات مالزی در سال ۱۹۹۹ برای جلوگیری از گسترش بیماری کشته شدند، اقدامی که موفقیت آمیز بود.

عفونت ویروسی نیپا اگرچه تنها چند شیوع شناخته شده در آسیا ایجاد کرده است، اما طیف وسیعی از حیوانات را مبتلا می کند و باعث بیماری شدید و مرگ در افراد می شود. در طول اولین شیوع شناخته شده در مالزی که سنگاپور را نیز تحت تاثیر قرار داد، بیشتر عفونت های انسانی ناشی از تماس مستقیم با خوک های بیمار یا بافت های آلوده آنها بود.

تصور می شود که انتقال از طریق قرار گرفتن محافظت نشده در معرض ترشحات خوک ها یا تماس محافظت نشده با بافت حیوان بیمار رخ داده است. در شیوع های بعدی در بنگلادش و هند، مصرف میوه ها یا محصولات میوه ای (مانند آب خرما خام) آلوده به ادرار یا بزاق خفاش ها و میوه آلوده، محتمل ترین منبع عفونت بود.

ویروس نیپا (NiV) نوعی ویروس RNA از جنس Henipavirus است. این ویروس به طور معمول در میان برخی از خفاش های میوه گردش می کند و می تواند بین انسان ها و نیز از حیوانات به انسان سرایت کند. گسترش این ویروس معمولاً نیاز به تماس مستقیم با منبع آلوده دارد. تشخیص بیماری تنها بر اساس علائم بالینی دشوار است، با این حال می توان از طریق تست های آزمایشگاهی تجویز شده (WOAH) تایید کرد.

شواهدی مبنی بر آلودگی عفونت ویروسی نیپا در میان گونه های مختلف حیوانات اهلی از جمله سگ، گربه، بز و اسب وجود دارد. گوسفندها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. با این حال، از زمان شیوع اولیه، عمدتاً انسان‌ها را در نقاط مختلف جهان تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری باعث ایجاد علائم تنفسی و گاهی اوقات عصبی در خوک ها می شود. در ادامه مطلب از ویکی درمان به علل و روش درمان عفونت ویروسی نیپا می‌پردازیم.

علائم عفونت ویروسی نیپا

عفونت ویروسی نیپا در انسان از عفونت بدون علامت تا عفونت حاد تنفسی، تشنج و آنسفالیت کشنده متغیر است. افراد مبتلا در ابتدا علائمی مانند تب، سردرد، استفراغ و گلودرد را بروز می‌دهند که می تواند با سرگیجه، خواب آلودگی، تغییر هوشیاری و علائم عصبی که نشان دهنده آنسفالیت حاد است همراه باشد. برخی از افراد همچنین ممکن است پنومونی غیر معمول و مشکلات تنفسی شدید، از جمله دیسترس تنفسی حاد را تجربه کنند.

آنسفالیت و تشنج در موارد شدید رخ می دهد و در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت بیمار به کما می رود. دوره کمون عفونت ویروسی نیپا بین ۴ تا ۱۴ روز است اما دوره نهفتگی تا ۴۵ روز گزارش شده است.  اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند، اگرچه برخی پس از آنسفالیت حاد با بیماری‌های عصبی باقی می‌مانند. میزان مرگ و میر در عفونت ویروسی نیپا ۴۰ تا ۷۵ درصد تخمین زده می شود، اما بسته به نظارت و مدیریت بالینی در مناطق آسیب دیده، می تواند بر اساس شیوع متفاوت باشد.

بیماران عفونت ویروسی نیپا که مشکل تنفسی زمینه ای دارند بیشتر از کسانی که بیماری تنفسی ندارند، و نیز افرادی که بیش از ۴۵ سال سن دارند ویروس را منتقل می کنند. عفونت ویروسی نیپا در خوک ها بر سیستم تنفسی و عصبی تاثیر می گذارد. این بیماری به عنوان سندرم تنفسی و عصبی خوک، سندرم تنفسی و آنسفالیتیک خوک (PRES) و سندرم پارس خوک (BPS) شناخته می شود که یک بیماری بسیار مسری در خوک هاست.

با این حال علائم بالینی بسته به سن و پاسخ هر حیوان به ویروس متفاوت است. به طور کلی مرگ و میر (مرگ بر اثر بیماری) به جز در خوکچه ها کم است. با این حال، عوارض عفونت ویروسی نیپا در همه گروه های سنی بالا است.

عفونت ویروسی نیپا در بیشتر خوک ها بصورت بیماری تنفسی تب دار با سرفه شدید و مشکل در تنفس دیده می شود. در حالی که علائم تنفسی غالب است، آنسفالیت به ویژه در خروس ها و گرازها با علائم عصبی از جمله انقباض، لرزش، فاسیکولاسیون عضلانی، اسپاسم، ضعف عضلانی، تشنج و مرگ توصیف شده است. با این حال، برخی از حیوانات بدون علامت هستند. عفونت طبیعی سگ ها با NiV باعث ایجاد سندرم دیستمپر با میزان مرگ و میر (مرگ) بالا می شود.

مطلب پیشنهادی : تب کریمه کنگو چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

راه های انتقال عفونت ویروسی نیپا

مورد اولیه در شیوع عفونت ویروسی نیپا در انسان، همیشه به دلیل قرار گرفتن در معرض ترشحات یا بافت‌های آلوده خفاش‌ها یا خوک‌های آلوده بوده است. انتقال بعدی عفونت ویروس نیپا از انسان به انسان از طریق تماس نزدیک با افراد آلوده به Nipa یا قرار گرفتن در معرض مایعات بدن آلوده به Nipa (به عنوان مثال، خون، ادرار، ترشحات بینی) اتفاق می افتد.

اکثر متخصصان انتقال عفونت ویروسی نیپا را به صورت ذرات معلق در هوا در نظر نمی گیرند، اگرچه اتفاق نظر وجود دارد که انتقال می‌تواند از قرار گرفتن در معرض قطرات تنفسی آلوده به NiV در محیط‌های تماس نزدیک اتفاق بیفتد.

خفاش‌های میوه‌ای که به نام «روباه پرنده» نیز شناخته می‌شوند، از جنس Pteropus میزبانان مخزن طبیعی ویروس‌ نیپا هستند. این ویروس در ادرار خفاش و به طور بالقوه، مدفوع، بزاق و مایعات زایمان آن وجود دارد. شاید در نتیجه برنامه های جنگل زدایی، مزارع خوک مالزی که در آن بیماری برای اولین بار منشا گرفت، درختان میوه ای داشتند که خفاش ها را از جنگل های استوایی جذب می کردند، بنابراین خوک های اهلی را در معرض ادرار و مدفوع خفاش قرار می دادند.

تصور می‌شود که این ترشحات باعث شروع عفونت ویروسی نیپا در خوک‌ها شد و پس از آن به سرعت در آنها گسترش یافت. علاوه بر این، انتقال بین مزارع ممکن است به دلیل حمل ویروس بر روی لباس، تجهیزات، چکمه، وسایل نقلیه و غیره باشد. همچنین انتقال عفونت ویروسی نیپا از انسان به انسان در میان خانواده و مراقبین بیماران مبتلا گزارش شده است.

عفونت ویروسی نیپا و خطرات ناشی از آن

خطر قرار گرفتن در معرض عفونت ویروسی نیپا برای کارکنان بیمارستان ها و مراقبین افراد آلوده به ویروس بالا است. در مالزی و سنگاپور، ویروس نیپا افراد را با تماس نزدیک با خوک های آلوده، مبتلا کرد. در بنگلادش و هند، این بیماری با مصرف شیره خرما خام (toddy)، خوردن میوه‌هایی که تا حدی توسط خفاش‌ها مصرف می‌شوند و استفاده از آب چاه‌هایی که خفاش‌ها در آن زندگی می‌کنند مرتبط بود.

عفونت ویروسی نیپا یک بیماری مشترک بین انسان و دام است. انتقال به انسان در مالزی و سنگاپور تقریباً همیشه از طریق تماس مستقیم با ترشحات خوک های آلوده بوده است. گزارش‌های شیوع بیماری در بنگلادش نشان می‌دهد که با نوشیدن شیره نخل خام آلوده به مدفوع خفاش، یا بالا رفتن از درختان پوشیده از مدفوع خفاش، انتقال آن از خفاش‌های بدون میزبان واسط انجام می‌شود.

در بنگلادش و هند، گزارش‌هایی مبنی بر انتقال احتمالی عفونت ویروسی نیپا از انسان به انسان گزارش شده است، بنابراین اقدامات احتیاطی برای کارکنان بیمارستان‌هایی که از بیماران مبتلا مراقبت می‌کنند ضروری است. همچنین در هنگام ارسال و جابجایی نمونه های آزمایشگاهی و همچنین در کشتارگاه ها باید احتیاط ها را رعایت کرد.

معمولاً عفونت ویروسی نیپا در انسان به صورت یک سندرم انسفالیتیک با تب، سردرد، خواب‌آلودگی، گیجی، سردرگمی ذهنی، کما و مرگ بالقوه مشخص می‌شود. در طول شیوع بیماری در مالزی، بیش از ۵۰ درصد از موارد بالینی آشکار انسانی جان خود را از دست دادند. هیچ درمان خاصی برای عفونت ویروسی نیپا وجود ندارد. مراقبت های حمایتی درمان کلی این بیماری است.

شیوع عفونت ویروسی نیپا در خوک‌ها در مالزی و سنگاپور و بیماری‌های انسانی در مالزی، سنگاپور، هند و بنگلادش وجود داشته است. شواهدی از ویروس بدون بیماری بالینی نیز در خفاش های میوه در کامبوج، تایلند و ماداگاسکار یافت شده است.

کسانی که از عفونت اولیه جان سالم به در می‌برند، اغلب با عواقب عصبی درازمدت ناتوان‌کننده، از جمله از دست دادن حافظه، اختلال در شناخت، تشنج و تغییرات شخصیتی دست و پنجه نرم می‌کنند. عفونت ویروسی نیپا همچنین می‌تواند در بازماندگان نهفته باقی بماند و ماه‌ها یا سال‌ها پس از عفونت اولیه دوباره فعال شود. مرگ و میر ناشی از فعال شدن مجدد عفونت ویروسی نیپا نهفته گزارش شده است.

مطلب پیشنهادی : ویروس اچ پی وی در زنان و مردان

راه های پیشگیری از عفونت ویروسی نیپا

عفونت ویروسی نیپا درمان خاصی ندارد و پیشگیری از طریق اقدامات بهداشتی بهترین محافظت است. احتمال سرایت عفونت ویروسی نیپا را از طریق انتقال حیوانی می توان با اجتناب از قرار گرفتن در معرض خوک ها و خفاش های بیمار کاهش داد.

خفاش‌ها نسبت به سایر راسته‌های پستانداران، نسبت بیشتری از ویروس‌های مشترک بین انسان و دام را در خود جای داده‌اند و مشخص شده است علیرغم ویروس‌های زیادی که حمل می‌کنند، خود تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند که ظاهراً این به دلیل توسعه سیستم ایمنی خاص آنها برای مقابله با استرس ناشی از پرواز است. روش های استاندارد کنترل عفونت ویروسی نیپا می تواند از عفونت های بیمارستانی انسان به انسان جلوگیری کند.

اقدامات پیشگیری و کنترل برای ریشه‌کنی فوری عفونت ویروسی نیپا بر کشتار جمعی خوک‌های آلوده در مزارع پرخطر برای جلوگیری از شیوع بیماری‌ متمرکز است. پس از کشتن موارد آلوده، محل دفن با آهک کلردار ضد عفونی می شود. همچنین استفاده از هیپوکلریت سدیم برای ضد عفونی کردن مناطق و تجهیزات آلوده توصیه می شود.

سایر اقدامات کنترلی مهم ممنوعیت حمل و نقل خوک ها در کشورهای آسیب دیده، ممنوعیت موقت تولید خوک در مناطق آسیب دیده و همچنین بهبود شیوه های امنیت زیستی بوده است. آموزش و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی توسط افرادی که در معرض خوک‌های بالقوه آلوده هستند بسیار توصیه می‌شود. در کنار تمام این موارد تحقیقات برای توسعه واکسن در استرالیا و فرانسه و برخی کشورهای دیگر ادامه دارد.

درمان عفونت ویروسی نیپا

عفونت ویروسی نیپا همانطور که ذکر شد در حال حاضر هیچ دارو یا واکسنی ندارد که به طور خاص آن را هدف قرار دهد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) عفونت ویروسی نیپا را به عنوان یک بیماری اولویت دار برای طرح تحقیق و توسعه شناسایی کرده است. مراقبت های حمایتی ویژه برای درمان عوارض شدید تنفسی و عصبی توصیه می شود.

روش‌های استاندارد کنترل عفونت و تکنیک‌های پرستاری مانعی مناسب برای جلوگیری از انتشار عفونت از فردی به فرد دیگر است. همه موارد مشکوک به عفونت ویروسی نیپا باید جدا شوند.

در حالی که شواهد آزمایشی استفاده از ریباویرین را تایید می کند، هنوز در افراد مبتلا به این بیماری مورد مطالعه قرار نگرفته است. آنتی بادی های خاص نیز در یک مدل حیوانی با مزایای بالقوه مورد مطالعه قرار گرفته است. آسیکلوویر، فاویپیراویر و رمدسیویر به عنوان داروهای ضد ویروسی بالقوه علیه عفونت ویروسی نیپا ارزیابی شده اند.

سوالات متداول