سینه پهلو چیست؟

سینه پهلو یا ذات‌الریه یا پنومونی (Pneumonia) وضعیتی است که در آن یک یا هر دو ریه ملتهب می‌شود. سینه‌ پهلو عموماً به دلیل عفونت باکتریایی اتفاق می‌افتد. زمانی که فرد مبتلا به سینه پهلو شود، دسته‌ای از کیسه‎‌های هوایی ریز که در انتهای لوله‌های تنفسی در ریه‌ها قرار دارند، ملتهب شده و با مایعات پرمی‌شوند. در این مقاله از ویکی درمان به این بیماری و راه‌های درمان و پیشگیری آن به صورت مختصر اشاره خواهیم کرد.

علائم و نشانه های سینه پهلو

به‌طور معمول نشانه‌های ذات الریه بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بروز می‌کند. این نشانه‌ها از این قبیل هستند:

• سرفه
• تنگی نفس
• افزایش ضربان قلب
• تب
• ناخوشی عمومی و فراگیر
• عرق سرد
• کاهش اشتها
• درد قفسه سینه که همراه با تنفس یا سرفه بیشتر احساس می‌شود.

موارد بالا در سینه پهلو بسیار شایع هستند. مواردی دیگر نیز وجود دارند که کمتر دیده شده‌اند، با این حال در برخی موارد دیده می‌شوند، همچون:

• سرفه یا خلط خونی
• سردرد
• حالت تهوع و استفراغ
• خس‌خس سینه
• درد مفصل‌ها و عضلات
• گیجی و ناهشیاری به‌ویژه در سالمندان

مطلب پیشنهادی: درمان سینوزیت با طب سنتی

عامل ذات الریه چیست؟

معمولاً عفونت‌های پنوموکوکی ناشی از باکتری‌ استرپتوکوکوس پنومونیه عامل ایجاد ذات‌الریه است. غیر از عفونت باکتریایی عفونت ویروسی و قارچی نیز می‌تواند منجر به بروز ذات الریه شود. ذات الریه به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• سینه پهلوی ویروسی: این نوع از ذات الریه بیشتر در اثر ویروس سین سیشیال تنفسی (RSV) یا ویروس آنفولانزا نوع A  و B اتفاق می‌افتد.
• سینه پهلوی تنفسی (آسپیراسیون): این بیماری در پی ورود استفراغ، جسم خارجی، دود و مواد شیمیایی به ریه ایجاد می‌شود.
• سینه پهلوی قارچی: این نوع از ذات الریه بسیار نادر است و معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بروز می‌کند.
• سینه پهلوی بیمارستانی: این نوع ذات الریه بیشتر در افرادی اتفاق می‌افتد که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند و با دستگاه نفس می‌کشند.

چه کسانی بیش از دیگران در معرض ابتلا به ذات الریه هستند؟

• نوزادان و کودکان زیر ۲ سال
• سالمندان یا افراد بالاتر از ۶۵ سال
• سیگاری‌ها
• کسانی که مصرف الکل در آن‌ها بالاست.
• افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی، کلیوی، قلبی، فیبروز سیستیک و آسم
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. همانند: افرادی که مبتلا به بیماری‌هایی چون آنفولانزا بودند و به تازگی بهبود یافته‌اند. افراد مبتلا به ایذر، افرادی که در حال شیمی درمانی‌ اند، افرادی که برای پیوند عضو از داروهای تضعیف‌کننده‌ی دستگاه ایمنی استفاده می‌کنند.
• کسانی که مبتلا به سکته مغزی شده‌اند و این باعث شده که مشکل حرکتی یا مشکل در بلع داشته باشند.

پیشگیری از ابتلا به سینه پهلو

برای پیشگیری از ابتلا به سینه پهلو می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• واکسینه شدن

برای پیشگیری از سینه پهلو لازم است در وهله اول در برابر این بیماری واکسینه شوید. واکسن‌های پره‌ونار ۱۳ (Prevnar 13) و پنوموواکس ۲۳ (Pneumovax 23) واکسن‌هایی هستند که در برابر ذات‌الریه و علائم مننژیت ناشی از باکتری‌های پنوموکوکی بدن فرد را واکسینه می‌کنند.

واکسن پره‌‌ونار ۱۳ در برابر ۱۳ نوع باکتری پنوموکوکی اثرگذار است. این واکسن برای گروه‌های سنی زیر توصیه می‌شود:

• کودکان زیر ۲ سال
• سالمندان بالای ۶۵ سال
• افراد بین ۲ تا ۶۴ سال که خطر ابتلا در آن‌ها بالاست.

علاوه بر دو واکسن فوق، تزریق سالانه‌ی واکسن آنفولانزا توصیه می‌شود؛ چرا که ممکن است پنومونی عارضه آنفولانزا باشند.

• واکسن Hib

این واکسن فرد را در برابر هموفیلوس آنفولانزای نوع Hip (b)، نوعی باکتری مبتلاکننده به پنومونی و مننژیت، واکسینه می‌کند. این واکسن به افراد زیر پیشنهاد می‌شود:

• کودکان زیر ۵ سال
• کسانی که پیوند مغز استخوان انجام داده‌اند.

ضمناً این واکسن‌ها مانع از ابتلا به ذات‌الریه نمی‌شوند، اما تزریق واکسن شدت بیماری و مدت ابتلا را کاهش می‌دهد، به‌طوری که عوارض کمتری را تجربه می‌کنید.

• سایر اقدامات پیشگیرانه

غیر از تزریق واکسن برای پیشگیری، توصیه‌های زیر را به‌کار ببندید:

• سیگار نکشید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی را در شما بالا می‌برد.
• بهداشت را رعایت کنید. دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید و تمیز نگه دارید.
• هنگام سرفه و عطسه دهان خود را با دستمال بپوشانید و دستمال را دور بیندازید.
• سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کنید. خواب و تفریح کافی داشته باشید. به طور منظم ورزش کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• تشخیص سینه پهلو
• زمانی که به پزشک مراجعه کنید، وی برای تشخیص بیماری مراحل زیر را طی می‌کند:
• سابقه‌ی پزشکی شما را جویا می‌شود.
• درباره‌ی علائم و نشانه‌های بیماری و وضعیت سلامت شما سوال می‌کند.
• شما را معاینه می‌کند. به طوری که با استتوسکوپ به ریه‌ها گوش می‌کند تا مطمئن شود که صدایی غیرطبیعی مانند خس‌ خس وجود ندارد.

علاوه بر این موارد پزشک از آزمایش‌های زیر کمک می‌گیرد:

• اشعه ایکس قفسه سینه
• کشت خون
• کشت خلط
• پالس اکسی متری
• سی‌تی اسکن
• نمونه سیال
• برونکوسکوپی

مطلب پیشنهادی: اورتریت یا التهاب مجاری ادرار

عوارض سینه پهلو چیست؟

عوارضی که ذات‌الریه به دنبال دارد، به این شرح هستند:

• وخیم شدن بیماری‌های زمینه‌ای
• گسترش باکتری در جریان خون
• آبسه ریه
• اختلال درتنفس
• سندروم دیسترس تنفسی حاد
• افیوژن پلوری مرگ

پنومونی چگونه درمان می شود؟

درمان ذات الریه به نوع آن، شدت بیماری و سلامت عمومی فرد مبتلا بستگی دارد. این موارد به این شرح هستند:

مراقبت های خانگی

در برخی از موارد نیاز به بستری شدن فرد در بیمارستان نیست و با مراقبت در منزل و مصرف داروهای بدون نسخه، فرد درمان شود.

• برای درمان تب و درد پنومونی داروهایی چون: آسپرین، ایبوپروفن، استامینوفن توصیه می‌شود.
• استراحت در منزل و نوشیدن مایعات فراوان به بهبود ذات الریه کمک می‌کند.
• برای تسکین سرفه آب نمک غرغره کنید یا چای نعنا بنوشید. با این حال به یادداشته باشید که سرفه باعث تخلیه‌ی مایع از ریه می‌شود و بهتر است که متوقف نشود.
• سینه پهلوی باکتریایی با آنتی‎‌بیوتیک خوراکی درمان می‌شود، اما اگر ویروس عامل سینه پهلو باشد، آنتی‌بیوتیک روی آن اثر ندارد و ضدویروس تجویز می‌شود. همچنین برای درمان سینه پهلوی قارچی  داروهای ضدقارچ تجویز می‌شود.

بستری در بیمارستان

اگر علائم ذات الریه در شما شدید است یا بیماری‌های زمینه‌ای دارید و سلامت عمومی شما در خطر است، ممکن است لازم باشد که در بیمارستان بستری شوید تا مرتب تحت مراقبت باشید و ضربان قلب، تب و تنفس شما به‌طور مرتب پیگیری شود. در بیمارستان ممکن است تحت درمان‌های زیر قرار بگیرید:

• تزریق آنتی‌بیوتیک
• تنفس درمانی: برای فرستادن داروهای خاص به ریه یا آموزش تمرین‌های تنفسی برای افزایش سطح اکسیژن
• اکسیژن درمانی: برای این‌که سطح اکسیژن خون حفظ شود، بسته به شدت بیماری، از طریق لوله‌ی بینی، ماسک صورت یا دستگاه تهویه مطبوع اقدام به درمان و اکسیژن‌رسانی به بیمار می‌کنند.

مطلب پیشنهادی: درمان سرماخوردگی در کودکان

سخن آخر

در این نوشته شما را با سینه پهلو، انواع آن، دلایل ابتلا و درمان آشنا کردیم. اگر نشانه‌های ابتلا به این بیماری را دارید، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا سینه پهلو مسری است؟

ذات الریه ویروسی یا باکتریایی مسری است و ممکن است از طریق تنفس به دیگران منتقل شود. همچنین باکتری یا ویروس عامل ذات الریه، از طریق سطوح یا اشیاء آلوده منتقل می‌شوند. در مورد پنومونی قارچی باید گفت، ممکن است این بیماری از محیط منتقل شود، اما امکان انتقال آن از فردی به فرد دیگر وجود ندارد.

فرق سینه پهلو با برونشیت چیست؟

پنومونی التهاب کیسه‌های هوای موجود در ریه‌هاست؛ در حالی که برونشیت التهاب لوله‌هایی است که از نای به ریه‌ها منتهی می‌شوند. عفونت ویروسی یا باکتریایی ممکن است منجر به برونشیت حاد شود، در صورتی که این عارضه درمان نشود، به پنومونی تبدیل خواهد شد.