زیبایی و جذابیت فاکتورهایی هستند که هرکسی برای ایجاد روابط بهتر به آن نیاز دارد. گاهی یک دندان خراب بیشتر از هرچیزی زیبایی و تاثیرگذاری کلام فرد را خدشه‌دار می‌کند؛ خصوصا اگر این دندان‌ها، دندان‌های جلویی باشند. در صورت خرابی دندان‌های جلویی، بیشتر از هر زمان دیگر، نیاز به روکش تمام سرامیکی احساس می‌شود.
مطلب پیشنهادی: بهترین دندانپزشک زیبایی
چه زمان نیاز به روکش داریم؟
- دندان‌هایی که بطور گسترده تخریب و پوسیده شده‌اند. (و معمولا قابل پر کردن نیست)
- حفاظت از شکستن
- حفاظت از دندان‌های ترک خورده یا با تاج آسیب دیده (شایع‌ترین علامت تاج آسیب دیده، دندان درد هنگام جویدن است.)
- حفاظت از دندان‌هایی با پوسیدگی‌های گسترده
- حفاظت از دندان‌های مستعد پوسیدگی (پس از عصب‌کشی)
- دندان‌های با تغییر رنگ شدید (برای تغییر رنگ‌های جزئی بهتر است از لمینت یا ونیر کامپوزیت استفاده شود.)
۳ روش ترمیمی دندان
- ایمپلنت دندان : این روش شامل یک پیچ (پایه) و یک روکش دندان (تاج) و مناسب دندان‌های کشیده شده یا از دست رفته است.
- لمینت : روکش نازک شکل داده شده از جنس پرسلاین یا کامپوزیت برای پوشش سطح جلوی دندان و بهبود ظاهر و اصلاح طرح لبخند کاربرد دارد.مناسب برای دندان‌های:
- فاصله دار
- نامرتب یا ناهموار
- ترک خورده یا دارای شکستگی جزئی
- با تغییر رنگ
- روکش دندان (کراون (Crown) – کپ (Cap)) : صرفا تاج دندان را شامل می‌شود و دور تا دور دندان را دربرمی‌گیرد.
انواع روکش دندان
- روکش تمام فلزی
- روکش ترکیبی فلزی سرامیکی
- روکش رزین
- روکش تمام سرامیکی
۱. روکش تمام فلزی
تماما از جنس فلز بوده و بسته به جنس فلز رنگشان متغیر است. (مانند طلا، پلاتینیوم و گاهی پالادیوم)
مزایا:
- باعث سایش دندان مقابل نمی‌شود. (به علت تراش دندان کم)
- فیتنس عالی
- استحکام و عمر بالا
معایب:
- ظاهر نه چندان زیبا
۲. روکش پی اف ام (pfm)
متشکل از یک هسته فلزی (برای استحکام) و روکش سرامیکی (برای زیبایی)
- نکته: لبه‌ی پایینی این روکش‌ها به صورت فلزی است.
مزایا:
- استحکام بالاتر و عمر طولانی‌تر نسبت به روکش تمام سرامیکی
معایب:
- اگر گلیز (سطح براق) روی آنها از بین برود منجر به سایش دندان مقابل خواهد شد.
- احتمال ترک یا لب پریدگی
- در صورت تحلیل رفتن لثه احتمال نمایان شدن لبه فلزی روکش وجود دارد.
۳. روکش تمام رزین
این روکش‌ها تماما از رزین ساخته شده‌اند.
مزیت:
- قیمت کمتر نسبت به تمام انواع دیگر
معایب:
- استحکام پایین
- مستعد فرسایش
در ادامه برای معرفی انواع روکش تمام سرامیکی نیاز داریم به طور مختصر با تکنولوژی کادکام آشنا باشیم:
تکنولوژی کاد کام در ساخت روکش دندان (cad-cam)
کادکام یک تکنولوژی ساخت است و کاربرد آن در ساخت روکش دندان و لمینت دندان است.
روش ساخت روکش کاد کام:
- اسکن دندان‌های بیمار
- ارسال اطلاعات اسکن شده به کامپیوتر
- طراحی روکش دندان یا لمینت دندان به صورت مجازی
- ارسال اطلاعات طراحی به دستگاه تراش و نهایتا تراش بلوک سرامیکی
مزایا:
- سرعت ساخت (ظرف چند ساعت در همان مطب)
- ذخیره اطلاعات بیمار (برای دفعه‌های بعد)
حال می‌توانیم روکش تمام سرامیکی را بررسی کنیم:
۴. روکش تمام سرامیکی (فول سرام)
این روکش‌ها به طور کامل از نوعی چینی مانند پرسلن ساخته می‌شوند. ساختار این روکش‌ها نسبت به روکش تمام فلزی ضعیف‌تر است و به همین دلیل از روکش تمام سرامیکی فقط برای دندان‌های قدامی یا همان دندان‌های جلو استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از روکش تمام سرامیکی
- زیبایی و طبیعی بودن: هر چه لایه‌های سرامیک به کار رفته در روکش‌ها، ضخیم‌تر و شفاف‌تر باشند، بهتر نور را منعکس می‌کنند. انعکاس بهتر، ظاهر درخشان‌تر و طبیعی‌تری را خلق خواهد کرد. (بر خلاف روکش فلزی و PFM)
- مناسب برای دندان‌های جلویی که نمی‌توان برای آنها از روکش فلزی استفاده کرد.
- حل مشکل نمایان شدن لبه فلزی در روکش PFM
- پیشگیری از نیاز به صرف هزینه کشیدن دندان یا کاشت دندان در آینده
- انطباق پذیری و فیتنس بهتر
- مناسب برای افرادی که به آلیاژهای فلزی حساسیت دارند.
معایب استفاده از روکش تمام سرامیکی
- استحکام به نسبت کمتر (نه همیشه)؛ در نتیجه نمی‌توان از آنها برای بریج‌های بلند استفاده کرد.
- هزینه بالاتر
- اگر گلیز (سطح براق) آن بپرد منجر به ساییدگی دندان مقابل خواهد شد.
روکش تمام سرامیکی برای چه کسانی مناسب نیست؟
- افراد در سن رشد (به طور کلی ترجیحا برای افرادی که رشد دندان‌ها و لثه‌هایشان متوقف نشده روکش استفاده نمی‌شود.)
- افرادی که دندان قروچه می‌کنند. (روکش زیرکونیا مونولیتیک استثنا است.)
- افرادی که دندان‌هایی با برجستگی یا فرورفتگی دارند. (روکش از مواد یکنواخت ساخته می‌شود. شاید بتوان با سایش و لعاب دادن در ظاهر صاف کرد اما استحکام روکش علی الخصوص در قسمت‌های برجسته دندان (که روکش نازک‌تر می‌شود) کم خواهد شد.)
- افرادی که لثه سالم ندارند.
انواع روکش تمام سرامیکی
روکش‌های تمام سرامیکی انواع مختلف و تکنولوژی ساخت متفاوت دارند. گاهی یک نوع روکش را می‌توان به چندین روش ساخت که طبیعتا بر میزان استحکام و شفافیت آن تاثیرگذار است. با این حال ما به معروف‌ترین انواع این روکش‌ها می‌پردازیم:
روکش تمام سرامیکی ایمپرس
در واقع می‌توان گفت جنسی شبیه به سرامیک دارد اما بیشتر شبیه شیشه است. از نظر ظاهری روکش‌های ایمپرس بسیار زیبا هستند و بعضی از متخصصین دندانپزشکی زیبایی این روکش‌ها را به خاطر زیبایی بی‌نظیر آنها نسبت به تمام انواع دیگر روکش‌ها ترجیح می‌دهند. به دلیل ساخت با سیستم پرس استحکام بالایی دارند، با این وجود برای بریج‌های بلند مساعد نیستند.
روکش تمام سرامیکی پروسرا
پروسرا یک نوع روکش دو جزئی است که قسمت داخلی آن از سرامیک کنگره‌دار ساخته شده و یک لایه پورسلاین بر روی آن چسبانده شده است.
مزیت: استحکام فیزیکی بسیار بالا
عیب: هسته سرامیکی داخل آنها به رنگ سفید مات است و در مقایسه با روکش‌های شفاف، زیبایی کم‌تری دارند.
روکش تمام سرامیکی لیتیوم
درواقع سرامیک‌های شیشه‌ای هستند که در گروه ساختارهای کریستالی و یا لیتیوم دی سیلیکات طبقه‌بندی می‌گردند. مواد تشکیل دهنده آن می‌توانند کوارتز، لیتیوم دی اکسید، اکسید فسفر، اکسید پتاسیم، و سایر اجزای مانند آن باشند.
مزایا:
- مقاومت زیاد (به علت انبساط گرمایی کم در زمان ساخت)
- این نوع روکش را می‌توان به روش کادکام هم ساخت.
روکش تمام سرامیکی لومینیرز
مزایا:
- بسیار نازک
- استحکام بالا
- عدم نیاز به بیحسی
- مناسب برای انواع لک، خراشیدگی، نامرتبی یا تغییر رنگ و ترمیم روکش‌ها و بریج‌های قدیمی بدون نیاز به تراش دندان یا نیاز به حداقل تراش
- شفافیت و زیبایی
معایب:
- هزینه بسیار بالا
- تحت انحصار یک شرکت آمریکایی (باید قالب گرفته شده را با پست به آمریکا ارسال کرد)
روکش تمام سرامیکی بریلیانس
مزایا:
- بسیار نازک (نازک‌تر از لومینیرز؛ در واقع بریلیانس نسل جدید لومینیرز می‌باشد.)
- مقاومت بسیار زیاد
- عدم نیاز به تراش دندان
- شفافیت و زیبایی (بسیار بیشتر از لومینیرز)
- طبیعی بودن
روکش تمام سرامیکی ایمکس (EMAX)
این روکش از جنس لیتیوم دی سیلیکات است با روش ریختگی ساخته می‌شود. می‌توان هم از طریق قالبگیری هم به روش کادکام آن را تهیه کرد.
مزیت: شفافیت و زیبایی
عیب: استحکام کم
روکش تمام سرامیکی زیرکونیا
ساخته شده از یک لایه سفید رنگ از عنصر زیرکونیوم اکسید (Zirconium Oxide)
مزایا:
- استحکام بسیار بالا
- سازگاری بیولوژیکی بسیار بالا با بافت زنده و مخاط دهان
- ظاهر بسیار طبیعی
- استحکام بسیار بالا (هم اندازه یا گاهی بیشتر از PFM)
- قابلیت ساخت با تکنولوژی کادکام
- فیتنس عالی
نکته: طبیعی بودن روکش‌های زیرکونیا به دلیل سفید نبودن بیش از حد آنهاست بنابراین اگر به دنبال سفیدی زیاد هستید احتمالا انتخاب خوبی برای شما نباشد.
معایب:
- قیمت بالا
- مستعد پریدگی
انواع روکش تمام سرامیکی زیرکونیا
۱. روکش زیرکونیا مونولیتیک (Monolithic Zirconia):
مزایا:
- ضخامت کم در عین حال پوشش دهی بسیار بالا (مخصوصا برای تغییر رنگ‌های شدید)
- استحکام خَمِشی بسیار بالا حدود ۱۲۰۰ مگاپاسکال
- قابل استفاده برای دندان‌های خلفی (عقبی) (برخلاف اکثر روکش‌های تمام سرامیکی)
- قابل استفاده برای بریج
- قابل استفاده برای افرادی که دندان قروچه دارند (برخلاف اکثر روکش‌های تمام سرامیکی)
عیب:
- این مدل روکش‌های زیرکونیا، اپک (مات) هستند و این علت دیگری است که عموما برای دندان‌های عقب که کمتر در معرض دید هستند به کار می‌روند.
۲. روکش زیرکونیا با شفافیت بالا (High Translucent Zirconia):
مزیت:
- شفافیت و زیبایی بسیار زیاد
- استحکام بالا (استحکام خمشی ۵۰۰ تا ۷۰۰ مگاپاسکال)
نکته: برخلاف روکش زیرکونیا مونولیتیک، به دلیل استحکام و زیبایی همزمان این نوع زیرکونیا، می‌توان از آن هم برای دندان‌های جلویی هم عقبی استفاده کرد.
مراقبت‌های بعد از روکش تمام سرامیکی
- رعایت بهداشت دهانی
- چکاب زود به زود دندان‌ها
- مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی جهت جلوگیری از التهاب لثه
- عدم استفاده از مسواک‌های بسیار زبر و ساینده
- استفاده از نخ دندان از جلو به عقب دندان‌ها
- خودداری از کشیدن نخ دندان به سمت بالا یا پایین
- استفاده از نایت گارد برای افرادی که دندان قروچه دارند.
- عدم مصرف سیگار
- نخوردن غذاهای سفت و سخت و چسبنده
نکته: پریدگی‌های جزئی را می‌توان به وسیله قرار دادن کامپوزیت در آن ناحیه ترمیم کرد.
جمع بندی
در این مقاله انواع روکش تمام پلاستیکی را بررسی کردیم. هر کدام از روکش‌ها مزایا و معایب خودش را دارد. دقیقا نمی‌توان گفت کدام روکش بهترین یا بدترین است. روکش مناسب باتوجه به عوامل مختلفی از قبیل استحکام، میزان شفافیت و طبیعی بودن، مهارت دندانپزشک، قیمت روکش، وضعیت لثه و دندان بیمار و … می‌تواند برای هر شخصی متفاوت باشد.
