درمان جای زخم

تشکیل اسکار بخشی طبیعی از روند بهبود پوست است. اسکار یا جای زخم ناشی از حوادث، بیماری های پوستی و غیر پوستی و جراحی است. بدن شما در واقع بافتی می سازد تا پوست آسیب دیده را ترمیم کند و شکاف های ناشی از آسیب را ببندد. اسکار یا جای زخم در هر شکل و اندازه ای وجود دارد.

اگرچه اسکارها ممکن است دائمی باشند، اما بر اساس شدت آسیب، اندازه زخم و محل روی بدن می توانند در طی یک دوره حداکثر دو ساله بهبود یافته و محو شوند. اگر در این مدت محو نشوند، بعید است که کاملا از بین بروند. بدن برخی از افراد مستعد ایجاد اسکارهای شدید است که عواملی مانند سن، وراثت و قومیت بر آنها تاثیر می‌گذارند. برخی روش های درمان جای زخم باعث محو شدن اسکار می شوند که در ادامه به شرح آنها می پردازیم.

مطالب پیشنهادی ویکی درمان برای شما: زخم بستر و زخم معده

جای زخم چیست؟

اسکارها به عنوان بخشی از فرآیند بهبود پس از بریدگی یا آسیب دیدگی پوست ایجاد می شوند. پوست با رشد بافت جدید خود را ترمیم می کند تا زخم را به هم نزدیک کند و شکاف های ناشی از آسیب را پر کند. بافت اسکار عمدتا از پروتئینی به نام کلاژن ساخته شده است.

اسکارها در هر شکل و اندازه ایجاد می شوند. برخی از اسکارها بزرگ و دردناک هستند، در حالی که برخی به سختی قابل مشاهده هستند. افرادی که پوست تیره دارند (به ویژه افراد آفریقایی، آسیایی یا اسپانیایی) و همچنین افراد مو قرمز، بیشتر در معرض اسکارهای کلوئیدی هستند. کلوئیدها جای زخم های برجسته ای هستند که رشد کرده و فراتر از ناحیه آسیب دیده گسترش می یابند. بسته به اندازه، نوع و محل آنها، اسکارهای شما ممکن است ناخوشایند به نظر برسند و حتی ممکن است حرکت را دشوار کنند.

همه اسکارها نیاز به درمان ندارند و بسیاری از آنها با گذشت زمان از بین می روند. اگر جای زخم شما را آزار می دهد یا باعث درد می شود، روشهای درمان جای زخم می توانند کمک کننده باشند.

علائم جای زخم

وقتی اسکار برای اولین بار روی پوست روشن‌تر ایجاد می‌شود، معمولاً صورتی یا قرمز است. با گذشت زمان، رنگ صورتی محو می‌شود و جای زخم کمی تیره‌تر یا روشن‌تر از رنگ پوست می‌شود. در افرادی که پوست تیره دارند، جای زخم اغلب به صورت لکه های تیره ظاهر می شود. گاهی اوقات زخم ها خارش دارند و ممکن است دردناک یا حساس باشند. ظاهر یک اسکار به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• آسیب یا رویدادی که باعث ایجاد آن شده است، مانند جراحی، سوختگی یا آکنه شدید.
• اندازه، شدت و محل زخم.
• درمانی که برای زخم دریافت کرده اید، مانند بخیه یا بانداژ.
• سن، ژن، قومیت و سلامت کلی بدن.

انواع جای زخم

جای زخم می تواند در هر نقطه از پوست ایجاد شود و انواع مختلفی از آن وجود دارد، از جمله:

• اسکار انقباضی: اغلب پس از سوختگی ایجاد می شود، اسکار انقباض باعث سفت شدن (انقباض) پوست می شود. این اسکارها می توانند حرکت را دشوار کنند، به خصوص زمانی که جای زخم به عضلات و اعصاب وارد شود یا روی یک مفصل رخ دهد.
• اسکار افسرده (آتروفیک): این اسکارهای فرورفته اغلب ناشی از آبله مرغان یا آکنه هستند. آنها شبیه گودال های گرد یا فرورفتگی های کوچک در پوست هستند و اسکارهای یخ شکن نیز نامیده می شوند و اغلب روی صورت ایجاد می شوند. اسکارهای آکنه ممکن است با افزایش سن بیشتر مشخص شوند زیرا پوست به مرور زمان کلاژن و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد.
• اسکار صاف: اگرچه ممکن است در ابتدا کمی برآمده باشد، اما این نوع اسکار با بهبودی صاف می شود. اسکارهای صاف اغلب صورتی یا قرمز هستند. با گذشت زمان، ممکن است کمی روشن تر یا تیره تر از پوست اطراف شوند.
• کلوئیدها: این اسکارها در بالای سطح پوست قرار می گیرند و در خارج از ناحیه زخم پخش می شوند. بافت اسکار بیش از حد رشد کرده می تواند بزرگ شود و ممکن است بر حرکت تأثیر بگذارد.
• اسکار برآمده (هیپرتروفیک): هنگامی که انگشت خود را روی آن می گذارید، می توانید یک اسکار هیپرتروفیک را احساس کنید. این اسکارهای برجسته ممکن است با گذشت زمان کوچکتر شوند، اما هرگز به طور کامل صاف نمی شوند. بر خلاف کلوئیدها، آنها رشد نمی کنند یا فراتر از ناحیه زخمی گسترش نمی یابند.
• ترک‌های پوستی: وقتی پوست به سرعت منبسط یا کوچک می‌شود، بافت‌های همبند زیر پوست آسیب می‌بینند. علائم کشش اغلب در دوران بارداری، بلوغ یا پس از افزایش یا کاهش وزن زیاد ایجاد می شود. معمولاً روی سینه‌ها، شکم، ران‌ها و بازوها ظاهر می‌شوند.

بافت اسکار در داخل بدن نیز می تواند ایجاد شود و ناشی از جراحی (مانند چسبندگی شکم) و برخی موارد مانند سندرم آشرمن و بیماری پیرونی باشد.

دلایل ایجاد جای زخم

جای زخم بخشی از روند بهبودی بدن است. به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن شما، پوست مانعی برای محافظت از شما در برابر میکروب ها و سایر مواد مضر است. هنگامی که پوست آسیب می بیند، بدن بافت جدیدی از کلاژن ایجاد می کند تا به بسته شدن مجدد خود کمک کند. کلاژن نقش های مهمی در سراسر بدن شما ایفا می کند، از جمله حجیم کردن پوست و کمک به محافظت از غضروف از مفاصل. هنگامی که یک اسکار ایجاد می شود، رشته های کلاژن پوست آسیب دیده را ترمیم می کنند و هر ناحیه باز را می بندند. بافت جدید از شما در برابر عفونت محافظت می کند.

درمان جای زخم یا درمان اسکار

روشهای متفاوتی برای درمان جای زخم وجود دارند و گاهی پزشک ممکن است یک درمان یا ترکیبی از این روش ها را توصیه کند. درمان جای زخم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع، اندازه و محل جای زخم.
• این که آیا جای زخم برای شما درد ایجاد می کند یا بر توانایی شما در حرکت تأثیر می گذارد.
• سن شما و سن زخم.

راه های پزشکی درمان جای زخم

درمان جای زخم می تواند اندازه یا ظاهر آن را کاهش دهد، اما جای زخم هرگز به طور کامل از بین نمی رود. برخی از درمان ها از ایجاد اسکار به هنگام بهبود زخم جلوگیری می کنند. روش های درمان جای زخم عبارتند از:

• موضعی

یک درمان رایج اسکار آکنه، درمان موضعی است که در آن لایه بالایی پوست را با سنباده زدن ملایم پوست از بین می برند. این روش پوست را نرم و صاف می کند و می تواند ظاهر جای زخم را بهبود بخشد.

• تزریقی

در این روش درمان جای زخم، پزشک دارو را مستقیماً به محل اسکار تزریق می کند و آن را کوچکتر و صاف تر می کند. تزریق کورتیکواستروئید می تواند اندازه اسکارهای کلوئیدی را کاهش دهد.

• سرما درمانی

سرما درمانی شامل استفاده از نیتروژن مایع برای خنک کردن بافت بدن تا دمای زیر صفر است. به نظر می رسد این امر بر درمان جای زخم تأثیر دارد. این درمان ممکن است با تأثیر بر بافت اسکار زیرین، در بهبود ظاهر آنها مفید باشد. برخی از مطالعات کاهش ۵۱ درصدی حجم اسکار را به دنبال سرما درمانی گزارش کرده اند، اما برخی از کارشناسان معتقدند این نوع درمان جای زخم در ترکیب با سایر درمان ها مانند کورتیکواستروئیدهای تزریقی موثرتر است.

• رادیوتراپی

پزشکان ممکن است از رادیوتراپی همراه با سایر روش های درمان  جای زخم استفاده کنند. به طور معمول، افراد پس از برداشتن کلوئید برای کاهش تشکیل کلوئید دیگر رادیوتراپی دریافت می کنند. تابش می تواند به کاهش رشد سلولی و جلوگیری از رسوب کلاژن در بافت آسیب دیده کمک کند. پزشکان به استفاده از رادیوتراپی بر روی اسکارهای واقع در گردن یا قفسه سینه احتیاط می کنند، زیرا خطر ابتلای فرد به سرطان تیروئید یا سینه در اثر تابش اشعه وجود دارد.

• لیزر درمانی

دو نوع لیزر درمانی برای درمان جای زخم وجود دارد: فرسایشی و غیر سایشی. پزشک از لیزر درمانی فرسایشی برای صاف کردن بافت اسکار استفاده می کند. لیزر درمانی غیرفرسایشی می تواند جریان خون در جای زخم را مختل کند که در نهایت بافت غیر طبیعی را از بین ببرد. به طور کلی، محققان نشان داده اند که لیزر درمانی نتایج خوبی را برای اسکارهای ناشی از جراحی، اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئید نشان می دهد.

• مکانیکی یا فشار درمانی

افراد می توانند پانسمان هایی را روی بافت اسکار اعمال کنند که فشار وارد می کند. فشار مکانیکی همچنین می تواند خون رسانی به جای زخم را کاهش دهد و به صاف شدن و درمان جای زخم کمک می کند. این پانسمان ها ناراحت کننده هستند و افراد باید حداقل ۲۳ ساعت در روز به مدت ۶ ماه از آنها استفاده کنند. متأسفانه، محققان نشان داده اند که فشار درمانی ممکن است فقط بهبود جزئی در ارتفاع اسکار ایجاد کند.

• جراحی اصلاحی اسکار

طیف وسیعی از روش های جراحی می توانند در درمان جای زخم موثر باشند، آن را حذف کنند، ظاهر آن را بهبود بخشند یا پوست را از ناحیه دیگری (پیوند پوست) پیوند بزند. این مبادله یک نوع اسکار با اسکار متفاوت و ارجح تر است.

• کرم ها و پمادهای موضعی

استفاده از پماد سیلیکون روی جای زخم ممکن است آن را کوچکتر کند یا از تشکیل آن جلوگیری کند. پزشک ممکن است استفاده از کرم کورتیکواستروئیدی یا ورقه ژل سیلیکونی را در ناحیه مورد نظر برای درمان جای زخم توصیه کند. اگر پوست تیره دارید، از پزشک خود در مورد استفاده از کرم روشن کننده پوست با هیدروکینون برای روشن کردن جای زخم مشاوره بگیرید.

• استتار پوست (آرایش)

داروخانه ها لوازم آرایشی را می فروشند که به طور ویژه برای پوشاندن جای زخم طراحی شده است و می تواند به ویژه برای اسکارهای صورت مفید باشد. متخصصان استتار پوست کاملاً آموزش دیده می توانند رنگ مناسبی برای رنگ پوست شما پیدا کنند و نحوه استفاده از آرایش را به شما آموزش دهند.

• ماساژ درمانی

ماساژ اسکار تکنیکی است که متخصصان مراقبت های بهداشتی در بخش های سوختگی بیمارستان برای بهبود عملکرد و ظاهر و درمان جای زخم ناشی از سوختگی استفاده می کنند. برخی از کارشناسان معتقدند که ماساژ اسکار به بهبود و شاید حتی پیشگیری از اسکارهای هیپرتروفیک کمک می کند. هر کسی که قصد ماساژ و درمان جای زخم خود را دارد، باید ابتدا آن را با پزشک در میان بگذارد، به خصوص اگر بخیه یا جراحی دیگری انجام داده باشد. البته در این مورد تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

راه های طبیعی درمان جای زخم

همچنین چندین روش درمانی طبیعی وجود دارد که ممکن است به درمان جای زخم کمک کند که در ادامه آورده شده است.

• آلوئه ورا

آلوئه ورا می‌تواند بهبود زخم را بهبود بخشد و در صورت استفاده در کنار روش‌های دیگر، می‌تواند به درمان جای زخم‌ کمک کند.

• عسل

شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد عسل می تواند به درمان جای زخم کمک کند، اما افراد زیادی برای درمان جای زخم روی محل مورد نظر عسل قرار می دهند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ که به تأثیر عسل مانوکا بر روی جای زخم پرداخته بود، نشان داد که در حالی که عسل دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی است، در صورت استفاده موضعی تفاوت کمی در ظاهر اسکار ایجاد می کند.

• روغن نارگیل

شواهد علمی محدودی برای حمایت از استفاده از روغن نارگیل برای درمان جای زخم وجود دارد. روغن نارگیل در درمان جای زخم از طرق زیر عمل می کند: تشویق سنتز کلاژن، کاهش التهاب، ترمیم سد پوستی و اثر ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی.

• سرکه سیب

برخی تحقیقات نشان داده اند که سرکه سیب به جلوگیری از اسکار آکنه کمک می کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ این اثر را به اسید سوکسینیک موجود در سرکه سیب نسبت داد. اسید سوکسینیک می تواند التهاب ناشی از آکنه را کنترل کند، که به نوبه خود ممکن است باعث درمان جای زخم شود.

• اسطوخودوس و روغن زیتون

تحقیقات نشان می دهد که اسانس اسطوخودوس می تواند به بهبود زخم کمک کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ بر روی موش‌ها نشان داد که سطح زخم‌هایی که به صورت موضعی با روغن اسطوخودوس درمان شده‌اند در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است.

• سیب زمینی

شواهد پزشکی محدودی وجود دارد که از این ایده حمایت می‌کند که سیب‌زمینی می‌تواند به درمان جای زخم‌کمک کند. اما یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که پوست سیب زمینی ممکن است به بهبود سوختگی های جزئی کمک کند.

• گلاب و کندر

یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ تایید کرد که گلاب و روغن گل رز به طور قابل توجهی در درمان جای زخم موثر است. روغن کندر نیز ممکن است به بهبود فیبروبلاست های پوستی انسان کمک کند.

• جوش شیرین

برخی مطالعات نشان داده که استفاده از جوش شیرین، اثر چشمگیری در درمان جای زخم دارد.

توجه داشته باشید که قبل از امتحان هر یک از روش های فوق برای درمان جای زخم، این ناحیه و اطراف آن را کاملا بشویید و خشک کنید. این داروها را فقط برای جای زخم های باز استفاده کنید. همیشه قبل از امتحان یک محصول یا ماده جدید روی پوست خود یک پچ تست انجام دهید تا از تحریک پوست جلوگیری کنید. اگر هر یک از این داروها باعث تحریک شد، فورا مصرف آن را قطع کنید.

سخن پایانی

روش های درمانی مختلف وجود دارد که پزشکان می توانند برای پیشگیری و درمان جای زخم استفاده کنند. با این حال، هیچ درمانی در سراسر جهان موفقیت آمیز نیست. پزشکان برای درمان بافت اسکار گزینه های زیادی دارند، اما برخی از درمان ها برای انواع خاصی از اسکار موثرتر هستند. پزشکان همچنین باید اثرات روانی و محدودیت‌های حرکتی که اسکارها می‌توانند بر برخی افراد بگذارند را در نظر بگیرند و آنها را از میزان موفقیت غالبا محدود درمان جای زخم آگاه کنند.

سوالات متداول

آیا لیزر درمانی جای زخم را از بین میبرد؟

در میان روش هایی که برای از بین بردن جای زخم وجود دارد لیزر درمانی نتایج خوبی را به همراه داشته است.

آیا روش های خانگی می تواند جای زخم را از بین ببرد؟

در مورد روش های خانگی شواهد پزشکی خاصی وجود ندارد و اصولا در کنار روش های دیگر بهتر است استفاده شود.