خواص گل حسرت یا گیاه سورنجان + ۷ کاربرد پزشکی آن
خواص گل حسرت که به آن گیاه سورنجان نیز گفته می‌شود در کتاب‌های طب سنتی و بازار دارویی با نام سورنجان، عکنه و سورنگان هم نام برده می‌شود. در این مقاله همراه ویکی درمان باشید تا از اطلاعاتی همچون تاریخچه ، شرایط نگهداری و رشد ، فواید و مضرات این گیاه مطلع شوید.
قرن‌هاست که خواص گل حسرت و عصاره‌ی آن برای درمان بیماری هایی همچون نقرس، روماتیسم، تورم، تورم پروستات، سوزاک و مداوای سرطان استفاده می‌شده است.
امروزه گل حسرت، به عنوان یکی از اصلی ترین منابع اولیه کلشیسین به صورت درمانی برای بیماری نقرس و به صورت تحقیقاتی در مطالعات کروموزومی سلول‌ها استفاده می‌شود. گل حسرت علاوه بر درمان نقرس که مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا است، برای موارد زیر نیز کاربرد دارد:
- درمان ضعف عصبی به دلیل پیشرفت ام‌اس
- تب مدیترانه‌ای
- سیروز کبدی
- سیروز صفراوی اولیه
- پسوریازیس
- تعدادی از بیماری‌های پوستی.
ترکیبات مهم گل حسرت کدام است؟
مهمترین ماده‌ی موجود در مورد خواص گل حسرت، کلشیسین است که بیشترآن در پیاز گیاه موجود (حدود ۶/۰ درصد) است. این ماده در دانه‌ها نیز وجود دارد. ( حدود ۱/۰ درصد ) در ضمن، ترکیباتی مشابه کلشیسین یا مشتقات آن، مانند کلشامین و کلشی‌سرین، در گیاه گزارش کرده اند. کلشیسین با گرم شدن و حتی جوشیدن هم از بین نمی‌رود و برعکس آلکالوئیدهای دیگر به خوبی درون آب حل می‌شود.
مشخصات و خواص گل حسرت
گل‌های حسرت گیاهانی چند ساله هستند که در چمنزارها ، مراتع مرطوب و خاک‌های سبک رشد می‌کنند و سر از خاک در می‌آورند ، وجه تمایز آنها با سایرین ، پیاز مانند غده که از یک غشای متورم در ادامه ساقه هوایی گیاه است در زیر خاک پوشیده شده است برگ‌های آن باریک ، دراز، کشیده، خطی، بیضی شکل و نوک تیز است و معمولا در فصل بهار ظاهر می‌شوند.
گل‌ها معمولا به طور منفرد و یا ۲-۳ گل از زمین خارج می‌شوند. ظاهری شبیه به زعفران دارد ولی فرق عمده آن با زعفران این است که گل‌های گل حسرت ۶ پرچم دارند، در حالی که زعفران ۳ تا پرچم دارد علاوه بر آن تورم غده ای شکل ریشه‌ی زعفران کوچکتر و تقریبا دایره ای شکل است در صورتی که تورم ریشه در گل حسرت دراز است و برگ‌ها و میوه گل حسرت‌ها در فصل بهار در فاصله اردیبهشت تا خرداد روی گیاه دیده می شوند.
محفظه میوه کل حسرت دارای ۳ قسمت است و در هر قسمت آن ۵۰-۷۰ دانه وجود دارد که ریز شکل و به قطر ۲-۱ میلی متر می‌رسند و طعم آنها بسیار تلخ است.
نحوه مراقبت و نگهداری از گل حسرت
خاک گل حسرت : خاک شنی یا ماسه‌ای، غنی از املاح معدنی و خوب زهکشی شده است. میزان اسیدی بودن خاک بهتر است بین ۶ تا ۷.۵ باشد.
نور : آفتاب – نیمسایه گیاه زمانی که در سایه قرار دارد گلدهی خوبی نخواهد داشت.
دما مناسب گل حسرت : همانطور که ذکر شد این گیاه در دمای معتدل و مرطوب رشد می‌کند و دمای حدود ۱۸ درجه برای رشد این گیاه مناسب است. بهتر است در معرض سرما مستقیم قرار نداشته باشد.
ازدیاد : از طریق کاشت بذر آن یا تقسیم گیاه در فصل پائیز این اتفاق امکان پذیر است.
خواص گل حسرت از نظر دارویی
- یکی از خواص گل حسرت بوییدن آن است که باعث بازشدن منافذ بینی و ازبین رفتن سردرد می‌شود.
- این گل باعث از بین رفتن بیماری نقرس می‌شود.
- یکی دیگر از خواص گل حسرت موثر در درمان بیماری‌هایی همچون رماتیسم و سیاتیک می باشد.
- در طب جدید کلشیسین که ماده پر خواص گل حسرت که از آن به دست می‌آید ، بهترین داروى ضد نقرس شناخته شده است ؛ تماما از ترکیبات گل حسرت، پیاز و بذر گیاه است و داروهاى اختصاصی که براى معالجه این بیماری وجود دارد نیز از این ترکیب استفاده می‌کنند.
- در طب جدید و قدیم نظر بر این دارند که این گیاه برای معده مضر است و به همین ترتیب لازم است که با احتیاط آن را مصرف کرد.
- در طب سنتى ایران هم از این گیاه برای معالجه سیاتیک استفاده می‌گردد.
- مقدار مجاز مصرف این گیاه حداکثر ۵/۲ گرم است و بیش از این مقدار سمى است.
مصرف گل حسرت برای چه افرادی توصیه نمی شود؟
علیرغم فواید و خواص گل حسرت استفاده آن برای افراد زیر ممنوع است : همچنین از مصرف کلشیسین بیش از سه روز پیاپی جداً باید خودداری کرد.
- زنان باردار
- بیماران قلبی
- افراد دارای مشکلات روده‌ای – معده‌ای
- افراد ضعیف
سوالات متداول
مهمترین خواص گل حسرت چیست؟
گل سورنجان سبب بازشدن مجاری تنفسی و به خصوص بینی می‌شود و پزشکان توصیه می‌کنند برای رفع سردردهای میگرنی از این گیاه استفاده کنید. گل سورنجان باعث از بین رفتن بیماری نقرس می‌شود
مهمترین عوارض جانبی گل حسرت کدام است؟
گیاه سورنجان دارای یک ماده فوق العاده سمی و موثر به نام کلشیسین است، مقدار مصرف مجاز آن حداکثر ۵/۲ گرم است. مصرف بیش از اندازه آن سبب ایجاد مشکل در دستگاه گوارش، استفراغ، تهوع و فشار خون می‌شود.