مشکلات تک فرزندی برای والدین و فرزندان چیست؟!

با توجه به شرایط اقتصادی و تغییر در سبک زندگی‌ها، شاغل شدن خانم‌ها برای کمک به اقتصاد خانواده، ترس از مسئولیت پذیری بیشتر و کوچک شدن خانه افراد جامعه بسیاری از زوجین تمایلی به فرزندآوری ندارند و یا در نهایت به داشتن یک فرزند بسنده میکنند. اما تک فرزندی دارای مشکلاتی است که می تواند آسیب جدی به فرزند وارد کند و والدین را دچار چالش های مختلفی میکند.

مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین روانشناس کودک در تهران

یکی از عوامل موفقیت در زندگی افراد، حس رقابت طلبی است. در تک فرزندی، بچه هایی هستند که به دلیل نبود خواهر و برادر این حس در آنها کمرنگ میشود و می تواند در زندگی آینده آنها مخرب باشد. اما مسئله تک فرزندی در کنار معایب زیادی که دارد، می تواند دارای مزایایی هم باشد. اینکه یک فرزند در مرکز توجه پدر و مادر قرار میگیرد، می تواند حس امنیت را در کودک بپروراند و احساس آرامش بیشتری را تجربه کند.

در این مقاله از ویکی درمان، به بررسی تک فرزندی، معایب و مزایای آن میپردازیم. اگر شما هم مانند خیلی از زوجین تصمیم به آوردن فرزند دوم ندارید، پیشنهاد میکنیم این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.

مزایای تک فرزندی چیست؟

• اگر فاصله سنی پدر و مادر با بچه تک فرزند کم باشد؛ به دلیل وابستگی که بین والدین و فرزند ایجاد میشود، این بچه ها دارای رابطه بهتر و سازنده تری با والدین خود هستند. اما اگر این مورد به درستی کنترل نشود، بچه ها تک فرزند در برقراری ارتباط با کودکان هم سن و سال خود دچار مشکل خواهند شد. اگر سبک فرزندپروری والدین به درستی انجام شود و کودک را بیشتر در معرض هم سن و سالان او قرار دهند، کودک تک فرزند می تواند در برقراری ارتباط با دیگران هم مهارت به دست آورد.
• کودک تک فرزند برای اینکه بخواهد توجه پدر و مادر خود را جلب کند؛ نیاز به رقابت با خواهر و برادر خود ندارد. البته در بسیاری از خانواده ها به دلیل مشغله زیاد پدر و مادر، تک فرزندها هم توجه بسیار کمی از سمت والدین دریافت میکنند. اما در مورد عدم وجود خواهر و برادر، حس حسادت برای دریافت توجه از سمت والدین در بچه های تک فرزند ایجاد نخواهد شد.

مطلب پیشنهادی: سن بارداری در زنان

• یکی از اشتباهاتی که پدر و مادر در برابر کوکد مرتکب می شوند این است که، به عمد یا سهوا کودک خود را با دیگری مقایسه میکنند. در حالتی تک فرزندی این مقایسه (مقایسه فرزند با خواهر و برادر) وجود ندارد و کودک دچار آسیب های روحی از این بابت نخواهد شد.
• پدر و مادر تک فرزند سعی می کنند بهترین ها را برای فرزند خود تهیه کنند. در نتیجه کودک سطح مناسبی از رفاه و آرامش را تجربه خواهد کرد.

اما در دل تمام مزیت هایی که صحبت کردیم، معایبی وجود دارد که اگر به درستی کنترل نشود، می تواند به آسیب های روحی و روانی در آینده کودک تبدیل شود. به عنوان مثال، کودکی که برای دریافت توجه بیشتر پدر و مادر با خواهر و برادر خود راقبت نمیکند، امنیت و اعتماد به نفس بیشتری دارد. اما همین مورد باعث میشود کودک در سنین بالاتر برای به دست آوردن موقعیت های بهتر اجتماعی و شغلی تلاش نکند و در بسیاری از مواقع دچار ناکامی و شکست شود.

معایب تک فرزندی چیست؟

در ادامه به مشکلات نداشتن خواهر و برادر و معایب تک فرزندی اشاره خواهیم کرد:

نحوه برخورد با مشکلات و کنترل عواطف و احساسات

زمانی که کودک نحوه برخورد خواهر و برادر خود را با مسائل مختلف می بیند، می تواند یاد بگیرد که در مواجه با مشکلات مختلف چه عکس العملی نشان دهد، چگونه احساسات خود را بروز دهد و یا کنترل کند. اما متاسفانه در تک فرزندی، کودک این خوش شانسی را ندارد و بعضا در بزرگسالی در مواجه با مشکلات زندگی دچار چالش خواهد شد. 

برقراری ارتباط با دیگران

بچه های تک فرزند در برقراری ارتباط با پدر و مادر خود موفق هستند و اکثرا رابطه خوبی با یکدیگر دارند. اما این بچه ها در برقراری با دیگر افراد، به خصوص همسالان خود دچار مشکل می شوند. مهارت برقراری ارتباط، با قرار گرفتن کودک در محیط ساخته می شود.

رفتن به مهدکودک و مدرسه می تواند در یادگیری و تقویت این مهارت بسیار کمک کننده باشد. اما وجود خواهر و برادر در خانه، به دلیل وجود ارتباط دائمی می تواند در تقویت بیشتر این مهارت بسیار موثر باشد.

توجه بیش از حد والدین

تک فرزندی، باعث می شود که فرزند در مرکز توجه پدر و مادر قرار بگیرد. این توجه زیاد پدر و مادر به کودک موجب میشود که فرزند پرتوقع بار بیاید و در بزرگسالی انتظار این را داشته باشد که همه افراد باید به او در همه موقعیت ها توجه کنند. در صورتی که این انتظار براورده نشود، می تواند مشکل ساز باشد.

انتظار زیاد والدین از تک فرزندها

والدین انتظاراتی که از فرزندان خود دارند، در صورتی که چند فرزند در خانواده وجود داشته باشد، این انتظار بین آنها تقسیم میشود و بچه ها فشار روانی زیاد را تجربه خواهند کرد. اما زمانی که یک بچه در خانواده وجود دارد، تمام انتظارات والدین از او هست و اگر فرزند احساس کند که این انتظار را نمی تواند به درستی براورده کند، فشار روانی و استرس زیادی را متحمل می شود.

بلوغ زودرس

در تک فرزندی کودک مجبور است که با پدر و مادر خود ارتباط برقرار کند. این باعث می شود که در بسیاری از موارد کودک از پدر و مادر خود تقلید کند و دوران کودکی خود را به جای بچگی کردن، به رفتار بزرگسالانه روی می آورد. یکی از مشکلاتی که تک فرزندها متحمل می شوند، بلوغ زودرس در دوران کودکی است. اینکه کودک با لهجه شیرین کودکانه صحبت های بزرگ و نامتناسب با سنش انجام میدهد می تواند از دید پدر و مادر لذتبخش و شیرین و گاها بامزه باشد. اما نمیدانند که همین نوع صحبت کردن ها لذت بچه بودن را از کودک میگیرد.

مطلب پیشنهادی: هرآنچه در مورد بیش فعالی در کودکان باید بدانید!

تنهایی و انزوا

در تک فرزندی، کودک اگر در مهدکودک و مدرسه هم بزرگ شوند، دوستان زیادی داشته باشد یا با پسر و دختر عمو و خاله بزرگ شود و بازی کند، به دلیل دائمی نبودن این شرایط، احساس تنهایی و انزوا زیادی میکند. حال اگر پدر و مادر از سنین کودکی او را در محیط های درستی قرار نداده باشند تا مهارت برقراری ارتباط را به دست بیاورد، در مدرسه و در سنین بالاتر نمیتواند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کند و این احساس تنهایی و انزوا در بزرگسالی می تواند، فرد را تا مرز افسردگی پیش ببرد.

تک فرزندی شاید برای پدر و مادر با توجه به شرایط زندگی آنها مناسب تر باشد. اما قطعا فرزند را در بزرگسالی دچار مشکلات زیادی خواهد کرد. کمال گرایی، تنهایی، لوس و پرتوقع شدن، وابستگی زیاد به والدین، مهارت ضعیف برقراری ارتباط با دیگران، ناتوانی در کنترل احساسات همگی نمونه های کوچکی است که کودک می تواند در بزرگسالی تجربه کند. وجود این مشکلات به تربیت و فرزندپروری هم بستگی دارد و همه تک فرزندها این گونه نیستند.

این شما هستید که می توانید بچه تک فرزند داشته باشید ولی با رعایت اصول صحیح فرزندپروری، مشکلات و معایب تک فرزندی را برای کودک خود کمرنگ کنید. یا به فرزند دوم فکر کنید تا محیطی سازنده تر برای او ایجاد نمایید.

سوالات متداول